آیا هبه مهریه قابل رجوع است

هبه مهریه اصولاً قابل رجوع است، اما این قابلیت تحت شرایط و ضوابط حقوقی خاصی محقق می شود که عموماً به نوع مهریه (عین معین یا دین)، معوض یا غیرمعوض بودن هبه، و بقای عین موهوبه بستگی دارد. در مواردی مانند هبه دین و هبه معوض، حق رجوع از واهب (زن) سلب می شود.

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی و شرعی زن در عقد ازدواج، همواره از جایگاه ویژه ای در نظام حقوقی ایران برخوردار بوده است. پس از وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه خود می شود و می تواند هرگونه تصرفی از جمله بخشش آن را در آن انجام دهد. با این حال، تصمیم به بخشش مهریه، هرچند ظاهراً ساده به نظر می رسد، از پیچیدگی های حقوقی عمیقی برخوردار است که عدم آگاهی از آن ها می تواند به تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود. در بسیاری از موارد، زنان پس از بخشش مهریه خود، به دلایل مختلف از این اقدام پشیمان شده و به دنبال راهی برای بازپس گیری آن هستند. در مقابل، مردان نیز که مهریه همسر خود را به عنوان هبه دریافت کرده اند، می خواهند از حدود و ثغور قانونی این اقدام و احتمال رجوع همسرشان مطلع شوند. این نوشتار با هدف بررسی جامع «هبه مهریه» و «قابلیت رجوع از آن» به نگارش درآمده تا ابهامات موجود در این زمینه را برطرف سازد و راهنمایی روشن برای کلیه افراد درگیر با مسائل مهریه ارائه دهد.

مفاهیم بنیادی بخشش مهریه و تمایز آن ها

پیش از ورود به جزئیات «هبه مهریه»، لازم است ابتدا با ماهیت مهریه و انواع روش های بخشش آن در نظام حقوقی ایران آشنا شویم. درک تفاوت های بنیادین میان این روش ها، کلید اصلی فهم قابلیت رجوع از هر یک از آن ها است.

مهریه چیست و زن چه اختیاراتی نسبت به آن دارد؟

مهریه، مالی است که به موجب عقد ازدواج، مرد متعهد به پرداخت آن به زن می شود. این حق، با صرف جاری شدن صیغه عقد نکاح (دائم یا موقت)، به مالکیت زن درمی آید و او می تواند در آن تصرفات مالکانه انجام دهد، حتی اگر هنوز زندگی مشترک آغاز نشده یا مهریه به صورت کامل دریافت نشده باشد. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی صراحتاً بیان می دارد: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.» این ماده قانونی، اساس استقلال مالی زن در مورد مهریه را تشکیل می دهد و به او اختیار کامل برای مطالبه، دریافت، یا حتی بخشش آن را می دهد.

انواع حقوقی بخشش مهریه: تفاوت ها و آثار

بخشش مهریه در اصطلاح حقوقی به اشکال مختلفی صورت می گیرد که هر یک آثار و احکام خاص خود را دارند. مهم ترین این روش ها عبارتند از:

اقرار به وصول مهریه

اقرار به وصول مهریه زمانی اتفاق می افتد که زن با مراجعه به مراجع رسمی (مانند دفاتر اسناد رسمی یا دادگاه) یا حتی به صورت کتبی، تصدیق کند که تمام یا بخشی از مهریه خود را دریافت کرده است. این اقرار ممکن است واقعی باشد یا به صورت صوری و با هدف خاصی (مانند جلب رضایت مرد) انجام شود. از نظر حقوقی، اقرار دلیل محکمی بر وقوع امر مورد اقرار است. بر اساس ماده ۷۰ قانون ثبت اسناد و املاک، سندی که مطابق قوانین به ثبت رسیده، تمام محتویات و امضاهای آن معتبر خواهد بود.

امکان رجوع: رجوع از اقرار به وصول مهریه بسیار دشوار است. زن تنها در صورتی می تواند از این اقرار رجوع کند که بتواند ثابت نماید اقرار وی باطل بوده، مثلاً تحت اکراه یا اجبار صورت گرفته، یا اینکه صوری بوده و هیچ مالی در واقع به او پرداخت نشده است. اثبات صوری بودن یا فریب در اقرار، مستلزم ارائه دلایل و مدارک محکمه پسند است.

ابراء ذمه زوج

ابراء (یا اِبراء) یک عمل حقوقی یک جانبه است که طی آن طلبکار (زن) به اراده خود، بدهی مدیون (مرد) را ساقط می کند. در واقع، زن با ابراء مهریه، دین مرد را از عهده او برمی دارد. این اقدام نیاز به قبول مرد ندارد و به محض اراده زن و انجام آن، دین ساقط می شود.

امکان رجوع: ابراء، طبق ماده ۲۸۹ قانون مدنی، یکی از اسباب سقوط تعهدات است و به هیچ وجه قابل رجوع نیست. به این معنی که اگر زن مهریه خود را ابراء کند، دیگر هیچ حقی نسبت به آن نخواهد داشت و نمی تواند مطالبه مجدد کند.

بذل مهریه

بذل مهریه اصطلاحاً به بخشش مهریه در طلاق های خلع و مبارات اطلاق می شود. در این نوع طلاق ها، زن به دلیل کراهت شدید از همسر خود، مالی (اغلب مهریه یا بخشی از آن) را به مرد می بخشد تا مرد حاضر به طلاق دادن او شود. این بذل، عوض طلاق محسوب می شود.

امکان رجوع: طبق ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی، در طلاق خلع و مبارات، مادامی که زن در زمان عده قرار دارد و می تواند به آنچه بذل کرده رجوع کند، طلاق رجعی محسوب می شود و مرد نیز حق رجوع به زن را خواهد داشت. اما پس از اتمام مدت عده، حق رجوع زن از بذل ساقط شده و طلاق بائن می گردد و زن دیگر نمی تواند مهریه بذل شده را مطالبه کند.

صلح مهریه

صلح مهریه به معنای توافق میان زن و مرد بر سر ساقط کردن مهریه یا قسمتی از آن، یا تبدیل آن به مال دیگر در قالب عقد صلح است. عقد صلح، عقدی لازم است که طرفین با اراده آزاد آن را منعقد می کنند.

امکان رجوع: عقد صلح، یک عقد لازم است و به هیچ وجه قابل رجوع یک جانبه نیست (ماده ۷۶۰ قانون مدنی). تنها در صورتی امکان فسخ آن وجود دارد که در ضمن عقد صلح، حق فسخ برای یکی از طرفین یا هر دو پیش بینی شده باشد، یا با توافق هر دو طرف (اقاله) منحل شود.

هبه مهریه – جزئیات، شرایط و قابلیت رجوع

در میان انواع بخشش مهریه، «هبه» جایگاه ویژه ای دارد؛ زیرا بر خلاف «ابراء» یا «صلح»، اصولاً یک عقد جایز و قابل رجوع است. با این حال، قواعد پیچیده ای بر آن حاکم است که درک آن ها برای تعیین قابلیت رجوع ضروری است.

هبه مهریه چیست؟ تعریف و ارکان آن

هبه در لغت به معنای بخشش و در اصطلاح حقوقی، عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را به رایگان به دیگری تملیک می کند. ماده ۷۹۵ قانون مدنی در تعریف هبه می گوید: «هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را به رایگان به شخص دیگری می دهد.»

ارکان عقد هبه عبارتند از:

1. واهب: شخصی که مال را می بخشد (در اینجا زن).
2. متهب: شخصی که مال به او بخشیده می شود (در اینجا مرد).
3. عین موهوبه: مالی که بخشیده می شود (در اینجا مهریه).
4. قبض: تصرف متهب در عین موهوبه با اذن واهب. تا زمانی که عین موهوبه به قبض متهب درنیامده باشد، عقد هبه کامل نمی شود.

ماهیت هبه مهریه، تملیک بلاعوض (یا معوض) مهریه از سوی زن به مرد است. این نوع بخشش، با سایر روش ها مانند ابراء یا اقرار تفاوت اساسی دارد، چرا که ماهیت آن «جایز» است و تا زمانی که موانع قانونی وجود نداشته باشد، واهب حق رجوع از آن را دارد.

قابلیت رجوع از هبه مهریه: تحلیل حقوقی

پاسخ به این پرسش که آیا هبه مهریه قابل رجوع است، نیازمند بررسی دقیق مواد قانونی مرتبط و تفاسیر حقوقی است.

اصل قابلیت رجوع در هبه

ماده ۸۰۳ قانون مدنی تصریح می کند: «بعد از قبض نیز واهب می تواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند، مگر در موارد ذیل:» این ماده، اصل «جایز بودن» عقد هبه و حق رجوع واهب را تثبیت می کند. به این معنا که پس از اینکه مهریه به صورت هبه به مرد بخشیده شد و به قبض او درآمد، زن همچنان حق دارد از این بخشش منصرف شده و مهریه را بازپس گیرد، مشروط بر اینکه عین موهوبه (مهریه بخشیده شده) همچنان موجود باشد و یکی از موانع قانونی رجوع نیز وجود نداشته باشد.

«حق رجوع از هبه، ماهیتی منحصر به فرد در نظام حقوقی ایران دارد و به زن این امکان را می دهد که در صورت پشیمانی، با رعایت شرایط قانونی، مهریه هبه شده خود را مطالبه کند.»

عوامل تعیین کننده قابلیت رجوع در هبه مهریه

قابلیت رجوع از هبه مهریه به دو عامل اصلی بستگی دارد:

الف) نوع مهریه (عین معین یا دین/کلی فی الذمه)

این تمایز، مهم ترین عامل در تعیین قابلیت رجوع است:

• مهریه عین معین: مهریه ای است که دقیقاً مشخص و قابل اشاره باشد؛ مانند «یک دستگاه خودروی خاص»، «سه دانگ از یک منزل مسکونی مشخص»، یا «یک قطعه زمین با پلاک ثبتی معین». در این موارد، اگر مهریه عین معین به صورت هبه به مرد بخشیده شده باشد و آن عین همچنان نزد مرد موجود باشد و به ملکیت دیگری درنیامده باشد، زن می تواند از هبه رجوع کند و عین را مطالبه نماید.
• مهریه دین یا کلی فی الذمه: مهریه ای است که یک مقدار مشخص از کلی را در ذمه مرد ایجاد می کند؛ مانند «۱۱۰ سکه بهار آزادی»، «۵۰۰ میلیون تومان وجه نقد»، یا «مقداری طلا با وزن مشخص». در این حالت، بخشش مهریه دین به مرد، مشمول ماده ۸۰۶ قانون مدنی قرار می گیرد که می گوید: «هر گاه داین طلب خود را به مدیون ببخشد، حق رجوع ندارد.» طبق تفاسیر اکثر فقها و حقوقدانان، هبه دین به منزله ابراء ذمه مدیون است و از این رو، زن پس از هبه مهریه کلی (دین) حق رجوع نخواهد داشت. این بدان معناست که اگر زن، ۱۱۰ سکه مهریه خود را به مرد هبه کند، مرد از پرداخت آن بری الذمه شده و زن دیگر نمی تواند آن را مطالبه کند، چرا که هبه دین، به دلیل سقوط دین، دیگر عین موهوبه ای ندارد که بتوان به آن رجوع کرد.

ب) معوض یا غیرمعوض بودن هبه

هبه می تواند به دو صورت انجام شود:

• هبه غیرمعوض (مجانی): در این حالت، زن بدون هیچ چشم داشتی و صرفاً برای بخشش، مهریه خود را به مرد هبه می کند. اگر مهریه عین معین باشد و موانع رجوع وجود نداشته باشد، این نوع هبه قابل رجوع است.
• هبه معوض (در قبال شرط یا عوض): در این حالت، زن مهریه را در ازای دریافت عوض (مال یا انجام کاری) از مرد به او هبه می کند. به عنوان مثال، زن مهریه خود را هبه می کند مشروط بر اینکه مرد حق حضانت فرزند را به او بدهد یا مال دیگری را به زن تملیک کند. ماده ۸۰۳ قانون مدنی در بند اول خود صریحاً بیان می کند که «در صورتی که متهب (مرد) پدر یا مادر واهب (زن) باشد» (که در اینجا قابل تسری نیست) یا «در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم قبض شده باشد»، دیگر واهب حق رجوع ندارد. بنابراین، اگر عوض مورد توافق توسط مرد به زن پرداخت شده باشد، زن دیگر نمی تواند از هبه مهریه رجوع کند.

ج) ثبت رسمی یا سند عادی

نوع سند در ماهیت حقوقی هبه تاثیری ندارد، اما در اثبات آن و سهولت فرآیند رجوع یا عدم رجوع نقش کلیدی ایفا می کند. هبه چه به صورت شفاهی، چه با سند عادی و چه با سند رسمی (در دفترخانه) واقع شود، معتبر است. با این حال:

• ثبت رسمی: اگر هبه به صورت رسمی در دفترخانه اسناد رسمی ثبت شود، اعتبار آن بیشتر بوده و اثبات آن در مراجع قضایی آسان تر است. سند رسمی دلیل قاطع تلقی می شود.
• سند عادی یا شفاهی: اثبات هبه شفاهی یا با سند عادی (دست نویس) دشوارتر است و ممکن است نیاز به شهادت شهود یا سایر قرائن و امارات قضایی داشته باشد. اما در صورت اثبات، از نظر حقوقی معتبر است.

موارد و موانع عدم رجوع از هبه مهریه

ماده ۸۰۳ قانون مدنی به صراحت مواردی را بیان می کند که واهب (زن) حتی با وجود بقای عین موهوبه، دیگر حق رجوع از هبه را ندارد. این موارد عبارتند از:

1. فوت واهب (زن) یا متهب (مرد): با فوت هر یک از طرفین عقد هبه، حق رجوع ساقط می شود و ورثه حق رجوع یا مطالبه مهریه هبه شده را نخواهند داشت.
2. خروج عین موهوبه از ملکیت متهب (مرد): اگر مرد پس از قبض مهریه عین معین، آن را به دیگری منتقل کند (مثلاً بفروشد، ببخشد یا صلح کند)، زن دیگر نمی تواند به آن رجوع کند، زیرا عین موهوبه از مالکیت متهب خارج شده است.
3. تلف یا از بین رفتن عین موهوبه: اگر عین موهوبه (مهریه عین معین) تلف شود یا به گونه ای از بین برود که دیگر وجود خارجی نداشته باشد، رجوع از هبه بی مورد خواهد بود.
4. هبه معوض و قبض عوض توسط واهب: همانطور که پیشتر ذکر شد، اگر هبه مهریه در ازای عوضی صورت گرفته باشد و آن عوض توسط زن دریافت شده باشد، زن حق رجوع نخواهد داشت.
5. تغییر یا تبدیل در عین موهوبه: اگر در عین موهوبه تغییرات اساسی ایجاد شود یا به گونه ای تبدیل به مال دیگری گردد که از حالت اولیه خود خارج شود، امکان رجوع منتفی می شود.
6. هبه به پدر یا مادر واهب (ماده ۸۰۴ قانون مدنی): اگر زن مهریه خود را به پدر یا مادر خود هبه کرده باشد، حق رجوع ندارد. هرچند این مورد مستقیماً به هبه مهریه به مرد مربوط نیست، اما به عنوان یکی از موانع کلی رجوع از هبه قابل ذکر است.
7. هبه دین (مهریه کلی فی الذمه): همانگونه که در بخش ۴.۲. الف توضیح داده شد، طبق ماده ۸۰۶ قانون مدنی، هبه دین به مدیون به منزله ابراء است و قابل رجوع نیست. این یکی از مهمترین موانع رجوع از هبه مهریه در اکثر موارد (مانند سکه یا پول) محسوب می شود.

به این ترتیب، زنانی که قصد بخشیدن مهریه خود را دارند، باید با دقت فراوان نوع مهریه و نحوه بخشش آن را در نظر بگیرند. انتخاب شیوه هبه برای مهریه های از نوع دین، عملاً به معنای سلب حق رجوع است، در حالی که در هبه عین معین، این حق تا زمان وجود عین موهوبه و عدم تحقق موانع دیگر باقی است.

چالش ها و راهکارهای حقوقی در بخشش مهریه

گاهی اوقات بخشش مهریه تحت شرایطی صورت می گیرد که اراده واقعی زن در آن نقش نداشته یا دچار خدشه شده است. در چنین مواردی، قانون راه حل هایی برای حمایت از حقوق زن پیش بینی کرده است.

فریب، اکراه و اجبار در بخشش مهریه: آثار و اثبات

اعتبار هر عمل حقوقی، از جمله بخشش مهریه، منوط به قصد و رضایت آزادانه و بدون اکراه و اشتباه است. اگر بخشش مهریه تحت تأثیر فریب، اکراه یا اجبار صورت گرفته باشد، از نظر حقوقی قابل ابطال است.

• فریب: فریب زمانی رخ می دهد که مرد با استفاده از وعده های دروغین، اغفال یا اظهارات خلاف واقع، زن را به بخشش مهریه ترغیب کند. این وعده ها ممکن است شامل تعهد به خرید خانه، سرمایه گذاری مشترک، یا حتی قول طلاق توافقی باشد که پس از بخشش مهریه عملی نشوند.
• اکراه: اکراه به معنای انجام عملی تحت فشار روحی یا تهدیدی است که شخص را وادار به انجام کاری می کند که به آن مایل نیست. تهدید به آبروریزی، محروم کردن از فرزندان، یا اعمال فشار روانی شدید می تواند مصداق اکراه باشد.
• اجبار: اجبار حالتی شدیدتر از اکراه است که در آن، شخص تحت تهدید جانی یا مالی قرار گرفته و چاره ای جز انجام عمل حقوقی مورد نظر ندارد.

آثار حقوقی: اثبات فریب، اکراه یا اجبار منجر به «ابطال» بخشش مهریه می شود. به این معنا که عمل حقوقی بخشش از ابتدا باطل و بی اعتبار تلقی شده و زن می تواند مجدداً تمام مهریه خود را مطالبه کند.
نحوه اثبات: اثبات فریب، اکراه یا اجبار در دادگاه دشوار اما ممکن است. زن باید با ارائه مدارک کافی، شهادت شهود، پیامک ها، نامه ها، صورت جلسات، یا هرگونه دلیل دیگری، سوء نیت مرد یا فشارهای وارده را به اثبات برساند. در برخی موارد، شرایط خاص پرونده و رویه دادگاه ها نیز می تواند در این زمینه راهگشا باشد.

نحوه اقدام عملی برای رجوع از هبه مهریه

چنانچه زنی قصد رجوع از هبه مهریه خود را داشته باشد (در صورتی که شرایط قانونی رجوع مهیا باشد)، باید مراحل حقوقی مشخصی را طی کند:

1. اطلاع رسانی به متهب (مرد): اولین قدم، اعلام رسمی و کتبی قصد رجوع به مرد است. این اقدام می تواند از طریق ارسال اظهارنامه قضایی صورت گیرد که به عنوان یک سند رسمی، تاریخ و محتوای اعلام را ثبت می کند.
2. اقدام از طریق مراجع قضایی: در صورت عدم تمکین مرد به رجوع، زن باید دادخواست «رجوع از هبه» یا «مطالبه مهریه» را به دادگاه خانواده ارائه دهد. در این دادخواست، زن باید دلایل و مستندات خود مبنی بر قابلیت رجوع از هبه (مثلاً عین معین بودن مهریه و عدم وجود موانع رجوع) را ذکر کند.
3. مدارک لازم: مدارک معمولاً شامل سند ازدواج، سند هبه (در صورت وجود)، اظهارنامه ابلاغ شده به مرد، و سایر مستندات مربوط به نوع مهریه و عدم تحقق موانع رجوع است.
4. نقش وکیل متخصص: با توجه به پیچیدگی های حقوقی مربوط به هبه و رجوع از آن، مشاوره و اخذ وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه بسیار توصیه می شود. وکیل می تواند با آگاهی از رویه قضایی و مواد قانونی، زن را در تمامی مراحل راهنمایی کرده و از حقوق او دفاع کند.

جایگاه رویه قضایی در پرونده های هبه مهریه

آرای قضایی صادره از دادگاه های بدوی و تجدیدنظر و به ویژه دیوان عالی کشور، نقش مهمی در تفسیر و اجرای قوانین مربوط به هبه مهریه دارند. رویه قضایی می تواند در مواردی که نص صریح قانونی ابهام دارد، به عنوان راهنما عمل کند. به عنوان مثال، در خصوص ماده ۸۰۶ قانون مدنی و تعبیر «هبه دین به مدیون»، آرای متعددی وجود دارد که آن را به منزله ابراء تلقی کرده و حق رجوع را سلب می کنند. آشنایی با این آرا و استدلال های حقوقی مربوط به آن ها، برای وکلا و قضات در رسیدگی به پرونده های مشابه بسیار حائز اهمیت است.

یکی از نکات مهم در رویه قضایی، توجه به «قصد و نیت واقعی» طرفین در زمان بخشش مهریه است. هرچند ظاهر عمل حقوقی ممکن است هبه باشد، اما دادگاه ها تلاش می کنند تا با بررسی قرائن و امارات، تشخیص دهند که آیا واقعاً قصد تبرع و بخشش وجود داشته یا هدف دیگری (مانند ایجاد صلح در زندگی مشترک یا توافق بر طلاق) مد نظر بوده است. این مسئله به ویژه در مواردی که ادعای فریب یا اکراه مطرح می شود، اهمیت دوچندانی پیدا می کند.

سوالات متداول

اگر هبه مهریه شفاهی باشد، قابل رجوع است؟

بله، هبه یک عقد رضایی است و می تواند به صورت شفاهی نیز واقع شود. اما اثبات هبه شفاهی و همچنین رجوع از آن در دادگاه، مستلزم ارائه دلایل و شهود محکمه پسند است و می تواند دشوارتر از هبه مکتوب باشد.

آیا برای رجوع از هبه مهریه، رضایت مرد لازم است؟

خیر، رجوع از هبه، یک عمل حقوقی یک جانبه است و نیاز به رضایت متهب (مرد) ندارد. زن به عنوان واهب، با اراده خود و در صورت وجود شرایط قانونی، می تواند از هبه رجوع کند.

مهریه را به صورت هبه بخشیدم، آیا می توانم بخشی از آن را پس بگیرم؟

رجوع از هبه می تواند جزئی یا کلی باشد، یعنی زن می تواند تمام یا قسمتی از مهریه هبه شده را (در صورت قابلیت رجوع) پس بگیرد، مشروط بر اینکه بخش های باقی مانده از مهریه نیز قابلیت رجوع داشته و موانع قانونی برای آن ها وجود نداشته باشد.

اگر در طلاق خلع، مهریه را هبه کنم، امکان رجوع دارم؟

بخشش مهریه در طلاق خلع یا مبارات، اصولاً «بذل مهریه» محسوب می شود و با هبه تفاوت دارد. در طلاق خلع، زن تا پایان مدت عده می تواند به بذل خود رجوع کند، اما در این صورت، طلاق از بائن به رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به زوجیت را پیدا می کند.

مهریه سکه را هبه کردم، آیا حکم آن مانند هبه خانه است؟

خیر، مهریه سکه (یا پول) به عنوان «دین» یا «کلی فی الذمه» تلقی می شود. طبق ماده ۸۰۶ قانون مدنی، هبه دین به مدیون به منزله ابراء است و قابل رجوع نیست. در حالی که خانه (یا دانگ خانه) «عین معین» است و هبه عین معین اصولاً قابل رجوع است، مگر اینکه موانع قانونی وجود داشته باشد.

اگر زن پس از هبه مهریه فوت کند، ورثه او حق رجوع دارند؟

خیر، با فوت واهب (زن) یا متهب (مرد)، حق رجوع از هبه ساقط می شود. بنابراین ورثه زن پس از فوت او، نمی توانند از هبه مهریه رجوع کنند و آن را مطالبه نمایند.

چه مدارکی برای اثبات فریب در بخشش مهریه نیاز است؟

برای اثبات فریب، نیاز به ارائه هرگونه مدرک و دلیلی است که نشان دهنده وعده های دروغین مرد و فریب خوردگی زن باشد. این مدارک می تواند شامل پیامک ها، ایمیل ها، چت های ثبت شده، شهادت شهود، صورت جلسات، نامه ها، یا هرگونه توافق نامه شفاهی یا کتبی باشد که مرد به آن عمل نکرده است.

مدت زمان لازم برای پیگیری رجوع از هبه مهریه چقدر است؟

مدت زمان پیگیری رجوع از هبه مهریه به عوامل مختلفی از جمله پیچیدگی پرونده، میزان همکاری طرفین، حجم کاری دادگاه ها و مراحل دادرسی (بدوی، تجدیدنظر) بستگی دارد و نمی توان زمان مشخصی را تعیین کرد. این فرآیند ممکن است چند ماه تا بیش از یک سال به طول بینجامد.

نتیجه گیری و توصیه های پایانی

موضوع هبه مهریه و قابلیت رجوع از آن، یکی از ظرایف حقوق خانواده است که نیازمند دقت و آگاهی عمیق از مواد قانونی و رویه قضایی است. همانطور که تشریح شد، تنها در صورتی که مهریه از نوع «عین معین» باشد و به صورت «غیرمعوض» هبه شده باشد و عین موهوبه نیز همچنان موجود و در ملکیت متهب باقی مانده باشد، زن حق رجوع از هبه را خواهد داشت. در سایر موارد، به ویژه در «هبه دین» (مانند سکه و وجه نقد) یا «هبه معوض»، حق رجوع از واهب سلب می شود و بخشش مهریه حالت قطعی به خود می گیرد.

با توجه به تفاوت های بنیادین میان انواع بخشش مهریه از جمله هبه، ابراء، بذل، صلح و اقرار، هر تصمیمی در خصوص مهریه باید با شناخت کامل آثار حقوقی آن اتخاذ شود. غفلت از این تمایزات، می تواند به پیامدهای جبران ناپذیری برای حقوق زن یا مرد منجر شود. از این رو، اکیداً توصیه می شود پیش از هرگونه اقدام در زمینه بخشش یا رجوع از مهریه، حتماً با یک وکیل متخصص و کارآزموده در امور خانواده و مهریه مشاوره حقوقی تخصصی دریافت نمایید. همچنین، مستندسازی رسمی تمامی مراحل بخشش یا رجوع از مهریه، از طریق دفاتر اسناد رسمی، می تواند از بروز بسیاری از اختلافات و مشکلات حقوقی آتی جلوگیری کرده و حقوق طرفین را تضمین کند.