خلاصه کتاب اعتیاد مثبت ( نویسنده ویلیام گلاسر )

کتاب «اعتیاد مثبت» اثر ویلیام گلاسر به ما می آموزد که چگونه با انتخاب فعالیت های سازنده و تکرار مداوم آن ها، به حس عمیقی از قدرت درونی و رضایت پایدار دست یابیم و سلامت روان خود را ارتقا دهیم. این رویکرد، فراتر از عادت سازی صرف، مسیری برای تحول شخصیتی است.

ویلیام گلاسر (William Glasser)، روانپزشک برجسته آمریکایی که بیشتر با نظریه انتخاب و واقعیت درمانی شناخته می شود، در سال ۱۹۷۶ کتاب «اعتیاد مثبت» (Positive Addiction) را منتشر کرد. این اثر، در زمان خود، رویکردی انقلابی به مفهوم «اعتیاد» ارائه داد که تا آن زمان تنها با بار معنایی منفی و مخرب همراه بود. گلاسر با طرح این پرسش که آیا می توان نوعی از اعتیاد را متصور شد که نه تنها مضر نباشد، بلکه به رشد، قدرت درونی و بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند، دریچه ای جدید به سوی خودسازی و سلامت روان گشود. او معتقد بود که انسان ها به طور طبیعی به دنبال احساس قدرت و کنترل بر زندگی خود هستند و اگر نتوانند این نیاز را از طریق سازنده ای ارضا کنند، ممکن است به سراغ اعتیادهای منفی بروند. کتاب اعتیاد مثبت، راهکاری عملی و عمیق برای ارضای این نیاز اساسی به شکلی پایدار و مثبت ارائه می دهد.

تعریف اعتیاد مثبت: فراتر از تصورات رایج

برای درک کامل مفهوم اعتیاد مثبت، ابتدا لازم است تفاوت بنیادین آن را با اعتیاد منفی روشن کنیم. در حالی که اعتیادهای منفی (مانند اعتیاد به مواد مخدر، قمار یا رفتارهای مخرب دیگر) منجر به زوال جسمی، روانی، اجتماعی و از دست دادن کنترل می شوند و در نهایت به ضعف و ناتوانی می انجامند، اعتیاد مثبت فعالیتی است که به طور مداوم و خودخواسته انجام می شود و هدف آن افزایش قدرت درونی، بهبود عملکرد ذهنی و فیزیکی، و دستیابی به احساس رضایت و کنترل بیشتر بر زندگی است. این فعالیت ها هیچ عواقب نامطلوبی به دنبال ندارند و در مسیر رشد فردی قرار می گیرند.

گلاسر عمداً از واژه «اعتیاد» استفاده می کند، نه صرفاً «عادت مثبت»، تا بر عمق و تداوم این فعالیت ها تاکید کند. اعتیاد مثبت چیزی فراتر از یک عادت روزانه است؛ این یک نیاز روانی و جسمی می شود که فرد به انجام آن مشتاق است و از آن لذت می برد. این اشتیاق نه از روی اجبار یا نیاز به فرار از واقعیت، بلکه از حس مثبتی نشأت می گیرد که پس از انجام فعالیت در فرد ایجاد می شود. فرد با هر بار انجام آن، احساس قوی تر و متمرکزتری پیدا می کند و این حس به مرور زمان تقویت می شود.

۶ ویژگی ضروری برای یک فعالیتِ اعتیاد مثبت (از نگاه گلاسر)

ویلیام گلاسر شش ویژگی کلیدی را برای تشخیص یک فعالیت به عنوان اعتیاد مثبت برشمرد. این معیارها به ما کمک می کنند تا فعالیت هایی را انتخاب کنیم که واقعاً می توانند به تقویت قدرت درونی ما کمک کنند و نه صرفاً سرگرمی های زودگذر باشند. بررسی این ویژگی ها برای انتخاب صحیح اعتیاد مثبت، حیاتی است:

۱. فعالیت باید انتخابی و خودخواسته باشد

مهم ترین جنبه یک اعتیاد مثبت، انتخاب آگاهانه و خودخواسته آن است. این فعالیت نباید به اجبار دیگران یا تحت فشار بیرونی انجام شود. انگیزه باید کاملاً درونی باشد، زیرا تنها در این صورت است که فرد می تواند ارتباط عمیق و پایداری با آن برقرار کند. فعالیتی که از روی وظیفه یا اجبار انجام شود، هرگز به احساس قدرت درونی و آرامش عمیق منجر نخواهد شد. برای مثال، اگر به اجبار پزشک شروع به دویدن کنید، این فعالیت لزوماً به یک اعتیاد مثبت تبدیل نمی شود، مگر اینکه در طول زمان، لذت و فواید آن را شخصاً تجربه کرده و به طور خودآگاه آن را برگزینید.

۲. باید روزانه انجام شود و زمان قابل توجهی (۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت) به خود اختصاص دهد

تداوم و جدیت در انجام فعالیت، از اصول اساسی اعتیاد مثبت است. گلاسر تاکید دارد که این فعالیت باید به طور روزانه و بدون وقفه انجام شود. زمان پیشنهادی او ۳۰ دقیقه تا یک ساعت است. این زمان بندی به ذهن فرصت می دهد تا به طور کامل درگیر فعالیت شود و آثار مثبت آن را جذب کند. انجام یک فعالیت برای چند دقیقه در روز، اگرچه ممکن است مفید باشد، اما به عمق و پایداری لازم برای تبدیل شدن به «اعتیاد مثبت» نمی رسد. تکرار منظم، به تثبیت مسیرهای عصبی جدید در مغز کمک کرده و آن را به بخش جدایی ناپذیری از هویت فرد تبدیل می کند.

۳. باید بدون نیاز به دیگران و به تنهایی انجام شود

یکی از اهداف اصلی اعتیاد مثبت، پرورش استقلال و خودبسندگی است. فعالیتی که به عنوان اعتیاد مثبت انتخاب می شود، باید به گونه ای باشد که فرد بتواند آن را بدون اتکا به دیگران انجام دهد. این امر باعث می شود که احساس قدرت و کنترل فردی افزایش یابد و وابستگی به عوامل بیرونی کاهش پیدا کند. این ویژگی به فرد امکان می دهد تا در هر زمان و مکانی که فرصت دارد، به فعالیت خود بپردازد و برای انجام آن نیازی به هماهنگی با دیگران یا حضور آن ها نداشته باشد. البته این بدان معنا نیست که انجام فعالیت های گروهی بد است، بلکه صرفاً برای تعریف یک اعتیاد مثبت، تاکید بر جنبه انفرادی آن است.

۴. نباید فعالیتی رقابتی باشد

تمرکز اعتیاد مثبت بر رشد شخصی و خودپروری است، نه مقایسه با دیگران یا پیروزی در رقابت. هر گونه جنبه رقابتی می تواند به استرس، اضطراب و از بین رفتن لذت درونی منجر شود. هدف این است که فرد از انجام فعالیت لذت ببرد و پیشرفت خود را با گذشته خود مقایسه کند، نه با عملکرد دیگران. فعالیتی که با هدف بهتر بودن از دیگران یا کسب افتخار انجام شود، فشار روانی ایجاد کرده و از مسیر اصلی اعتیاد مثبت که همان افزایش قدرت درونی و رضایت است، منحرف می شود. به عنوان مثال، اگر دویدن را انتخاب می کنید، باید برای لذت بردن از حرکت و پیشرفت شخصی خودتان بدوید، نه برای قهرمانی در یک مسابقه یا مقایسه سرعتتان با دیگران.

۵. باید از نظر ذهنی دشوار نباشد اما مستلزم تلاش باشد

فعالیت انتخابی نباید آنقدر پیچیده یا چالش برانگیز از نظر ذهنی باشد که نیاز به تمرکز شدید یا تفکر تحلیلی داشته باشد. هدف، رهایی ذهن و فراهم آوردن فضایی برای پردازش افکار و آرامش درونی است. با این حال، باید مستلزم تلاش فیزیکی یا ذهنی ملایمی باشد تا احساس موفقیت و پیشرفت را به همراه داشته باشد. فعالیتی که بیش از حد آسان باشد، احساس قدرت نمی دهد و فعالیتی که بیش از حد دشوار باشد، منجر به دلسردی و رها کردن می شود. تعادل میان «راحتی نسبی» و «تلاش معقول» در این بخش اهمیت فراوانی دارد.

۶. باید فعالیتی باشد که شما عمیقاً باور دارید برایتان ارزشمند است

ارتباط فعالیت با ارزش ها و اهداف شخصی، ستون فقرات اعتیاد مثبت است. فرد باید عمیقاً باور داشته باشد که این فعالیت برای او معنابخش و ارزشمند است و به نوعی به بهبود کیفیت زندگی او کمک می کند. این باور درونی، انگیزه لازم را برای تداوم فعالیت در بلندمدت فراهم می آورد و آن را در برابر وسوسه ها و موانع مقاوم می سازد. بدون این باور عمیق، فعالیت ممکن است در نهایت به یک بار اضافی تبدیل شود و نتواند حس قدرت و هدفمندی را ایجاد کند. این ویژگی به فرد کمک می کند تا فعالیت هایی را انتخاب کند که با دیدگاه کلی او به زندگی و معنای آن همسو هستند.

روانشناسی قدرت و ضعف: پیش زمینه ای برای درک اعتیاد مثبت

گلاسر در کتاب خود، به تحلیل عمیقی از مفهوم قدرت و ضعف در روان انسان می پردازد. او معتقد است که تمامی انسان ها نیاز اساسی به احساس قدرت و کنترل بر زندگی خود دارند. وقتی افراد این نیاز را برآورده نمی کنند، ممکن است احساس ضعف، بی کفایتی، اضطراب و افسردگی به آن ها دست دهد. این احساس ضعف می تواند منجر به انتخاب های مخرب و تسلیم شدن در برابر مشکلات شود.

افراد ضعیف از منظر گلاسر، کسانی هستند که در مواجهه با چالش ها به راحتی تسلیم می شوند، مسئولیت زندگی خود را بر عهده نمی گیرند و غالباً در چرخه هایی از سهل انگاری و ناامیدی گرفتار می آیند. آن ها غالباً علائمی مانند افسردگی مزمن، اضطراب مداوم و فقدان انگیزه را تجربه می کنند. این افراد نیاز مبرمی به یافتن راهی برای بازیابی احساس قدرت دارند و اینجا است که اعتیاد مثبت می تواند نقش حیاتی ایفا کند.

گلاسر بر این باور است که هر کس، صرف نظر از شرایط، می تواند با انتخاب های درست، احساس قدرت درونی خود را بازیابد و با اتکا به خود، کنترل زندگی اش را به دست گیرد. این مسئولیت پذیری فردی، اساس نظریه انتخاب او را نیز تشکیل می دهد و در اعتیاد مثبت، به اوج خود می رسد.

اعتیاد مثبت با ارائه یک چارچوب برای انجام منظم یک فعالیت سازنده، به فرد کمک می کند تا به تدریج احساس کنترل و کفایت شخصی را بازسازی کند. این فعالیت های تکراری، نه تنها به تقویت عضلات (در صورت فعالیت فیزیکی) یا مهارت های ذهنی (در صورت فعالیت فکری) کمک می کنند، بلکه مهم تر از آن، مسیرهای عصبی در مغز را تغییر داده و ذهن را برای مواجهه موثرتر با استرس ها و چالش های زندگی آماده می سازند. با هر بار انجام یک اعتیاد مثبت، فرد تجربه کوچکی از موفقیت و کنترل را کسب می کند که به تدریج بر خودباوری او می افزاید و او را در برابر ضعف های احتمالی، مقاوم تر می سازد.

شش مرحله عملی برای دستیابی به اعتیاد مثبت

ایجاد یک اعتیاد مثبت، یک فرآیند گام به گام و تعهدآور است. گلاسر شش مرحله عملی را برای دستیابی موفقیت آمیز به این حالت تشریح می کند که هر فردی می تواند آن ها را دنبال کند:

مرحله ۱: انتخاب فعالیت

اولین گام، انتخاب فعالیتی است که تمام شش ویژگی ذکر شده در بالا را دارا باشد. این انتخاب باید با تامل و خودشناسی همراه باشد. به دنبال فعالیتی بگردید که برای شما جذابیت درونی دارد، می توانید آن را به تنهایی انجام دهید، رقابتی نیست و از نظر ذهنی پیچیدگی زیادی ندارد اما نیاز به تلاشی مستمر دارد. این فعالیت باید با ارزش ها و باورهای عمیق شما همسو باشد. دویدن، شنا، پیاده روی سریع، مدیتیشن، نوشتن، نقاشی، باغبانی یا یادگیری یک ساز موسیقی می توانند مثال هایی از فعالیت های بالقوه باشند. مهم این است که آن فعالیت را «شما» انتخاب کنید و عمیقاً به ارزش آن باور داشته باشید.

مرحله ۲: شروع با تعهد

پس از انتخاب فعالیت، نوبت به شروع با تعهد جدی می رسد. باید یک زمان ثابت و مشخص در روز را برای انجام این فعالیت اختصاص دهید. این زمان بندی باید غیرقابل مذاکره و بخشی از برنامه روزانه شما شود، درست مانند غذا خوردن یا خوابیدن. گلاسر توصیه می کند که این فعالیت را حداقل برای ۳۰ دقیقه تا یک ساعت انجام دهید. ثبات و تداوم در شروع بسیار حیاتی است. ممکن است در ابتدا احساس مقاومت کنید یا وسوسه شوید که آن را به تعویق بیندازید، اما حفظ تعهد اولیه، سنگ بنای ایجاد اعتیاد مثبت است.

مرحله ۳: ایجاد محیط حمایتی

برای تسهیل انجام فعالیت، محیط خود را به گونه ای آماده کنید که عوامل حواس پرتی به حداقل برسند. این شامل خاموش کردن تلفن همراه، یافتن یک مکان آرام یا آماده سازی وسایل لازم قبل از شروع فعالیت است. محیط فیزیکی و ذهنی شما باید برای انجام اعتیاد مثبت، مساعد باشد. هر چه موانع و چالش های بیرونی کمتر باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که بتوانید به تعهد خود پایبند بمانید و از فرآیند لذت ببرید. این گام به شما کمک می کند تا با کمترین مقاومت، به سوی فعالیت مورد نظر خود حرکت کنید.

مرحله ۴: تمرکز بر فرایند، نه نتیجه

یکی از مهم ترین نکات در طول انجام اعتیاد مثبت، تمرکز کامل بر خود فرآیند است، نه بر نتایج نهایی. از هر لحظه فعالیت لذت ببرید و به جای قضاوت درونی در مورد عملکرد خود، به حس و حال فعلی خود توجه کنید. هدف، رسیدن به یک «حالت جریانی» (Flow State) است که در آن فرد غرق در فعالیت می شود و زمان را از دست می دهد. اگرچه بهبود و پیشرفت طبیعی است، اما فشار برای دستیابی به نتایج خاص (مانند دویدن سریع تر یا نقاشی بی نقص تر) می تواند لذت درونی را از بین ببرد و به ماهیت غیررقابتی فعالیت آسیب بزند. لذت بردن از حرکت، نفس کشیدن، یا آرامش ذهنی، خود پاداش اصلی است.

مرحله ۵: پایداری و صبر

اعتیاد مثبت یک شبه شکل نمی گیرد. گلاسر تاکید می کند که برای تثبیت این عادت و تبدیل آن به یک اعتیاد مثبت واقعی، نیاز به پایداری طولانی مدت، حداقل شش ماه تا یک سال، است. در این مدت، ممکن است روزهایی وجود داشته باشد که انگیزه کافی ندارید یا وسوسه می شوید فعالیت را رها کنید. صبر و تداوم در این لحظات حیاتی است. اجازه دهید مغز شما به این الگوی جدید عادت کند و پاداش های درونی آن را تجربه کند. آثار واقعی اعتیاد مثبت در درازمدت و به تدریج پدیدار می شوند، بنابراین دست از تلاش برندارید.

مرحله ۶: انعطاف پذیری و ارزیابی

در طول مسیر، ممکن است نیاز به ایجاد تغییرات کوچکی در روال یا حتی خود فعالیت داشته باشید. زندگی غیرقابل پیش بینی است و گاهی اوقات شرایط ایجاب می کند که برنامه خود را کمی تغییر دهید. مهم این است که در صورت لزوم، انعطاف پذیر باشید اما اصل تداوم را حفظ کنید. اگر فعالیتی را انتخاب کرده اید که بعد از مدتی دیگر برایتان ارزشمند نیست یا شش ویژگی لازم را ندارد، بدون سرزنش خود، آن را ارزیابی کرده و فعالیت جایگزین مناسبی پیدا کنید. این فرآیند، پویا است و هدف نهایی آن، حفظ احساس قدرت و رفاه شماست.

نمونه های گلاسر و فراتر از آن: دویدن، مراقبه و دیگر اعتیادهای مثبت

گلاسر در کتاب خود، دویدن و مراقبه را به عنوان نمونه های ایده آل برای اعتیاد مثبت معرفی می کند. این فعالیت ها به دلیل ویژگی های ذاتی شان، به خوبی با معیارهای اعتیاد مثبت همخوانی دارند و می توانند به تقویت جسم و روان کمک کنند.

دویدن: یک اعتیاد مثبت ایده آل

دویدن، به خصوص دویدن در مسافت های طولانی، از دیدگاه گلاسر یک اعتیاد مثبت برجسته است. این فعالیت معمولاً به تنهایی انجام می شود، غیررقابتی است (اگر با هدف لذت بردن از حرکت باشد، نه رقابت در مسابقه)، نیاز به تلاش فیزیکی دارد اما از نظر ذهنی پیچیده نیست، و می تواند به مدت زمان قابل توجهی (مثلاً یک ساعت) به طور روزانه اختصاص یابد. دویدن نه تنها به سلامت جسم کمک می کند، بلکه باعث رهایی ذهن، کاهش استرس و افزایش تمرکز می شود. بسیاری از دوندگان، تجربه «ذهن خالی» یا «آگاهی متمرکز» را در حین دویدن گزارش می کنند که به آن ها اجازه می دهد افکار خود را پردازش کرده و به آرامش درونی دست یابند. این حالت شبیه به مدیتیشن فعال است و می تواند به طور قابل توجهی احساس قدرت و رضایت را در فرد افزایش دهد.

مراقبه (مدیتیشن): راهی به آرامش درونی

مراقبه نیز یکی دیگر از نمونه های قدرتمند اعتیاد مثبت است. نشستن آرام و تمرکز بر نفس یا یک نقطه مشخص، فعالیتی کاملاً انفرادی و غیررقابتی است. این فعالیت نیاز به تمرین و تداوم دارد اما پیچیدگی ذهنی آن در نهایت به آرامش و وضوح ذهنی منجر می شود. انجام روزانه مدیتیشن برای ۳۰ دقیقه تا یک ساعت، به تقویت آگاهی، کاهش واکنش های هیجانی و افزایش توانایی تمرکز کمک می کند. مدیتیشن به فرد اجازه می دهد تا با افکار و احساسات خود از فاصله مواجه شود، آن ها را قضاوت نکند و در نتیجه به آرامش درونی و احساس قدرت بیشتری دست یابد. این تجربه، حس کنترل بر واکنش های درونی را به ارمغان می آورد که یکی از ستون های اصلی اعتیاد مثبت است.

فراتر از این دو نمونه، می توان فعالیت های دیگری را نیز به عنوان اعتیاد مثبت در نظر گرفت، البته با توجه به شش ویژگی گلاسر:

• مطالعه عمیق: اگر به طور روزانه و برای مدت زمان مشخص، به خواندن کتاب های غیردرسی و برای لذت شخصی بپردازید.
• نوشتن: نوشتن خاطرات، داستان های کوتاه یا افکار روزانه بدون هدف انتشار یا رقابت.
• نقاشی یا مجسمه سازی: خلق اثر هنری برای لذت شخصی و بدون انتظار از نتیجه نهایی.
• باغبانی: وقت گذراندن در طبیعت و مراقبت از گیاهان.
• یادگیری یک مهارت جدید: مانند نواختن یک ساز یا یادگیری یک زبان خارجی، با تمرکز بر فرآیند یادگیری و لذت بردن از آن.

مهم این است که هر فعالیت انتخابی، به طور مداوم، انفرادی، غیررقابتی و با انگیزه درونی انجام شود و منجر به احساس قدرت و رضایت پایدار گردد.

فواید و کاربردهای اعتیاد مثبت در زندگی شما

ایجاد و حفظ یک اعتیاد مثبت، می تواند تأثیرات عمیق و مثبتی بر جنبه های مختلف زندگی افراد داشته باشد. این فواید، فراتر از لذت های زودگذر هستند و به بهبود پایداری در سلامت روان و کیفیت کلی زندگی منجر می شوند:

• افزایش سلامت روان و کاهش استرس و اضطراب: انجام منظم یک فعالیت آرامش بخش و معنادار، به کاهش سطح هورمون های استرس کمک کرده و ذهن را از افکار منفی رها می سازد.
• تقویت اعتماد به نفس و احساس کارآمدی: توانایی پایبندی به یک تعهد و تجربه پیشرفت شخصی، حتی در مقیاس کوچک، به تقویت خودباوری و احساس توانمندی در مواجهه با چالش های بزرگتر منجر می شود.
• بهبود تمرکز، خلاقیت و بهره وری: رهایی ذهن در طول اعتیاد مثبت، فضای لازم برای تفکر خلاقانه را فراهم می کند و می تواند منجر به راه حل های نوآورانه برای مشکلات شود.
• کمک غیرمستقیم به ترک اعتیادهای منفی: با جایگزینی نیاز به احساس قدرت با یک منبع مثبت و سازنده، اعتیاد مثبت می تواند به فرد در رهایی از الگوهای رفتاری مخرب کمک کند.
• ایجاد یک چارچوب و ساختار مثبت در زندگی: داشتن یک فعالیت منظم و معنادار، به زندگی روزمره نظم می بخشد و حس هدفمندی را افزایش می دهد.
• افزایش احساس هدفمندی و رضایت درونی: اعتیاد مثبت، به فرد کمک می کند تا معنای بیشتری در زندگی خود بیابد و از درون احساس خوشبختی و آرامش کند، زیرا این فعالیت ها با ارزش های اصلی او همسو هستند.

در واقع، اعتیاد مثبت نوعی سرمایه گذاری بلندمدت بر روی سلامت جسم و روان است که بازدهی آن به شکل یک زندگی متعادل تر، قدرتمندتر و رضایت بخش تر ظاهر می شود.

اعتیاد مثبت در گذر زمان: مقایسه با نظریه های نوین عادت سازی

با وجود اینکه کتاب «اعتیاد مثبت» ویلیام گلاسر در سال ۱۹۷۶ منتشر شد، مفاهیم مطرح شده در آن هنوز هم به طرز شگفت آوری با دیدگاه های نوین در حوزه عادت سازی و توسعه فردی همسو هستند. در دهه های اخیر، کتاب هایی مانند «عادت های اتمی» (Atomic Habits) از جیمز کلیر، «قدرت عادت» (The Power of Habit) از چارلز دوهیگ و «اثر مرکب» (The Compound Effect) از دارن هاردی به محبوبیت زیادی دست یافته اند. مقایسه رویکرد گلاسر با این آثار، به درک بهتر جایگاه و ارزش منحصربه فرد اعتیاد مثبت کمک می کند.

شباهت ها:
تمامی این نظریه ها بر اهمیت تکرار و تداوم فعالیت ها برای ایجاد تغییرات مثبت در زندگی تأکید دارند. آن ها همگی به نوعی به «چرخه عادت» اشاره می کنند که شامل سرنخ، روتین و پاداش است. اعتیاد مثبت گلاسر نیز در ذات خود بر تکرار مداوم یک فعالیت (روتین) و کسب احساس قدرت درونی (پاداش) متمرکز است. همچنین، همه این رویکردها بر مسئولیت فردی و نقش انتخاب های روزانه در شکل دهی آینده فرد تأکید دارند.

تفاوت ها و منحصر به فردی گلاسر:
تفاوت اصلی و نقطه قوت منحصر به فرد گلاسر در استفاده از واژه «اعتیاد» و تمرکز عمیق بر جنبه روانشناختی «قدرت درونی» و «ارزش درونی» فعالیت است.

• تمرکز بر «اعتیاد» در مقابل «عادت»: گلاسر آگاهانه از واژه «اعتیاد» استفاده می کند تا نشان دهد که این فعالیت ها باید به قدری عمیقاً در زندگی فرد ریشه دوانند که به یک نیاز روانی و حتی جسمی تبدیل شوند، فراتر از یک عادت صرف. او به دنبال یک دلبستگی مثبت و عمیق است.
• روانشناسی قدرت درونی: برخلاف بسیاری از کتاب های عادت سازی که بیشتر بر روی مکانیزم های رفتاری و ایجاد محرک های بیرونی تمرکز دارند، گلاسر ابتدا به ریشه های روانشناختی نیاز انسان به قدرت می پردازد. او توضیح می دهد که چگونه اعتیاد مثبت، این نیاز اساسی را به شکلی سالم و پایدار برآورده می کند و فرد را از احساس ضعف و بی کفایتی نجات می دهد. این دیدگاه عمیق تر، بُعدی روان درمانگرانه به رویکرد او می بخشد.
• ویژگی های سخت گیرانه: شش ویژگی که گلاسر برای یک اعتیاد مثبت برمی شمارد، نسبتاً سخت گیرانه تر از تعریف های عمومی «عادت مثبت» هستند. تاکید بر «تنهایی»، «غیررقابتی بودن» و «نبود پیچیدگی ذهنی»، نشان دهنده هدف او برای ایجاد یک فضای کاملاً شخصی و درونی برای رشد است. این ویژگی ها، اعتیاد مثبت را از سایر عادت های اجتماعی یا کاری که ممکن است با استرس همراه باشند، متمایز می کند.

با وجود اینکه کتاب گلاسر قدیمی تر است، اما عمق روانشناختی آن و تاکید بر ریشه های درونی نیاز انسان به قدرت و کنترل، آن را به یک منبع ارزشمند و مکمل برای نظریه های نوین عادت سازی تبدیل می کند. این کتاب به ما یادآوری می کند که ساختن عادت های مثبت تنها یک تکنیک نیست، بلکه راهی برای تقویت هویت و احساس عمیق تر معنا در زندگی است.

جمع بندی: نجات دهنده واقعی در آینه است

کتاب «اعتیاد مثبت» ویلیام گلاسر، فراتر از یک راهنمای ساده برای ساختن عادت های خوب، یک دعوت نامه به خودشناسی عمیق و مسئولیت پذیری فردی است. گلاسر با طرح مفهوم اعتیاد مثبت، به ما نشان می دهد که می توانیم از نیروی قدرتمند «اعتیاد» که معمولاً با ویرانی همراه است، برای ساختن زندگی بهتر و قدرتمندتر استفاده کنیم. او تاکید می کند که احساس قدرت درونی و کنترل بر زندگی، یک نیاز اساسی انسانی است و اعتیاد مثبت، مسیر سالمی برای ارضای این نیاز فراهم می کند.

نکات اصلی کتاب را می توان در چند اصل کلیدی خلاصه کرد: انتخاب آگاهانه فعالیتی که شش ویژگی خاص را دارا باشد، تعهد به انجام روزانه و مداوم آن، تمرکز بر فرآیند و لذت بردن از لحظه حال، و در نهایت، پرورش استقلال و قدرت درونی. این مسیر، به تدریج منجر به بهبود سلامت روان، افزایش اعتماد به نفس، کاهش استرس و احساس هدفمندی و رضایت عمیق تر در زندگی می شود.

مهم ترین پیام ویلیام گلاسر در این کتاب و در تمام آثارش، این است که «هیچ کس جز خودتان قادر به کمک نیست». این جمله، سنگ بنای مسئولیت پذیری فردی است و به ما یادآوری می کند که قدرت تغییر در دستان ماست. اعتیاد مثبت ابزاری است که این قدرت را در ما بیدار می کند و به ما امکان می دهد تا کنترل زندگی خود را به دست بگیریم.

اگر به دنبال راهی برای ایجاد تغییرات مثبت و پایدار در زندگی خود هستید، مطالعه و به کارگیری اصول اعتیاد مثبت، یک گام مهم و تحول آفرین خواهد بود. این رویکرد، نه تنها به شما کمک می کند تا عادت های سازنده ای ایجاد کنید، بلکه شما را به سمت یک زندگی هدفمندتر و سرشار از قدرت درونی هدایت می کند. وقت آن رسیده که گام اول را بردارید و نجات دهنده ای که در آینه منتظر شماست را با ابزار اعتیاد مثبت، مجهز کنید.