اهمیت راهبردی کاربرد هوش مصنوعی در دیپلماسی و سیاست‌گذاری‌های کلان

به گزارش هیاهو به نقل از شورای راهبردی روابط خارجی دکتر پیروز غفرانی درگفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی، با اشاره به اهمیت کاربرد هوش مصنوعی در دیپلماسی و روابط خارجی، تصریح کرد: طی 50 سال اخیر، دو جریان جهانی ایجاد شده که هر دو آنها به داده‌ها ارتباط دارند، از طرفی حجم داده‌ها بسیار زیاد شده و گسترش ارتباطات تبادل داده‌ها را ساده تر کرده است و از طرف دیگر و از آن مهم‌تر، نرم افزارها و فناوری‌های مدیریت داده‌ها، در چند دهه اخیر، نقشی مهم‌تر و موثرتر به خود گرفته‌اند.

وی افزود: این جریان باعث اهمیت یافتن تصمیم‌گیری مبتنی بر داده‌ها شده است. در این شرایط، اینکه چه داده‌هایی باید مبنای تصمیم‌گیری شوند، چه نوع داده‌ای را باید پذیرفت و کدام را پالایش کرد، کدام را باید نادیده گرفت، به کدام با تردید نگریست و یا کدام را موکول به یافتن شواهد و قرائن بیشترکرد، اهمیت پیدا کرده است. ضمن اینکه باید تحلیل کرد چگونه این داده‌ها، اعم از داده‌های غیرقطعی و دیگرداده‌ها دسته‌بندی شوند.

وی اضافه کرد: حجم بالای داده‌ها و سرعت شکل‌گیری فناوری‌ها و پارادیم‌های جدید، باعث شده بشر نتواند از قبل همه چیز را پیش بینی کند و مسیر آینده را با قطعیت تشخیص دهد. عدم قطعیت به شدت زیاد شده و جهانی شدن، توسعه ارتباطات و افزایش بحران‌ها و پدیده های نوظهور، باعث می‌شوند در بسیاری موارد نتوانیم با دقت تحلیل کنیم که چه سناریوهایی در آینده ممکن است شکل گیرند. فناوری به عنوان یکی از پیشران‌های مهم تغییر و ارتباط فناوری‌ها با یکدیگر و خلق پارادایم‌های جدید ناشی از تاثیر و تاثر متقابل فناوری‌ها برهم، به شدت بر این موضوع، یعنی غیرقابل پیش‌بینی بودن تحولات تاثیرگذاشته است.

مدیرعامل پردیس توسعه نوآوری وتجارت شریف با بیان اینکه عدم‌قطعیت‌ها باعث شده درمدیریت، مبحث جدیدی با عنوان تصمیم گیری سناریو محور  Scenario Based Decision Makingمطرح شود که در آن، براساس داده‌ها و تحلیل آنها و دانش موضوعی و احتمالاتی که ممکن است در مورد انواع تفسیر موضوع متصور باشد، سناریوهای مختلفی بررسی می‌شود، اظهارداشت: در این روند، آمادگی برای سناریوهای مختلف اهمیت دارد. ذهن انسان نقاط کور اطلاعاتی را با اطلاعات دردسترس پرمی کند و این خود می‌تواند مبنای خطای بعدی درتصمیم‌گیری باشد. اینجاست که تفاوت تصمیم‌گیری‌ها مشخص می‌شود.

غفرانی ادامه داد: تفاوت در برداشت‌ها و خطاهای ناشی از سوگیری‌های ذهنی و قالب بندی اخبار، خطاهای ناشی از شیطنت‌ها، جعل خبر و شایعه سازی‌های دشمن و دیگر خطاهایی که مانع تفسیر درست انسان می‌شوند، ممکن است برخی سناریوها را از ذهن تحلیلگر حذف کنند و گزینه‌های تصمیم‌گیری محدود شود. یکی از شگردهای شکل‌دهی اذهان‌ عمومی و حتی ذهن متخصصان، استفاده از سوگیرهای شناختی مخاطبان است که طی سال‌های اخیر به شدت مورد توجه قرارگرفته و حتی موضوع جنگ شناختی چند سالی است که به عنوان یکی از عرصه‌های جنگ به حوزه‌های عملیاتی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) اضافه شده است.

این دیپلمات پیشین اضافه کرد: اینجاست که هوش مصنوعی و پردازش کوانتومی می‌توانند به روند تصمیم‌گیری و سناریونویسی کمک کنند. این فناوری‌ها می توانند بسیاری از سناریوهایی را که به خاطرخطاهای شناختی، عجله و حذف احتمالات به دلیل دور از ذهن پنداشته شدن، نادیده گرفته می‌شدند، نیز درطرح گزینه‌های تفسیری اطلاعات و مبانی تصمیم‌گیری بهتر، پردازش کنند. هوش مصنوعی فارغ از خطاهای انسانی شناختی، می‌تواند تمام گزینه‌های قابل تصور و هزینه و فایده هر کدام را تحلیل کند و با بررسی حالت‌های مختلف، ضمن درنظرداشتن هزینه‌ها و فایده‌ها، بهترین حالت‌ها را معرفی نماید.

وی با یادآوری اینکه بحثی که درباره خطرات هوش مصنوعی مطرح می‌شود، ازاین روست که این امکان گزینه‌هایی را درنظرمی گیرد که انسان آن‌ها را ندیده است، عنوان کرد: هوش مصنوعی، می‌تواند منطق انسان را به علت آنچه ندیدن برخی گزینه‌های اصلح می‌داند، نپذیرد و حتی گزینه‌های خود برای اقدام را برتر بداند. پردازش کوانتومی نیز از سوی دیگر امکان تحلیل همزمان سناریوهای مختلف را با سرعتی به مراتب بیشتر فراهم می‌کند. ترکیب پردازش کوانتومی با هوش مصنوعی می تواند ضمن توجه به گزینه های مختلف و بررسی آن‌ها، سناریوهای مختلفی را که بعضا ممکن است از سوی نگاه متخصصین نادیده گرفته شده باشند، به مدل تصمیم‌گیری وارد کند.

این دیپلمات پیشین کشورمان تاکید کرد: قطعا حساسیت این فناوری‌ها درارتباط با روابط خارجی که تصمیمات در آن، چند بعدی و متاثر ازتاثیر و تاثر عوامل متعدد است به مراتب بیشتر می شود. تصمیم گیری درصحنه روابط خارجی، نیاز به قدرت تحلیل و پردازش بالا، دسته بندی صحیح و دقیق اطلاعات، دسترسی به اطلاعات اعم از اطلاعات محرمانه، غیرقابل افشاء و اجتناب از فیلترهای ذهنی و خطاهای شناختی دارد.

غفرانی خاطرنشان کرد: اگر هوش مصنوعی و ماشین‌های یادگیرنده درست برنامه‌ریزی شده باشند، در این خصوص کمترین خطاها را مرتکب خواهند شد و دراین صورت می توان انتظار داشت سناریوهای مختلف را ببینند و منطق‌شان تحت تاثیر سلیقه، حالات روزانه، احساسات و خشم و یا عدم شناخت کافی قرار نگیرد.

وی افزود: از این رو با توجه به افزایش پدیده های غیرقابل پیش بینی و عدم قطعیت‌های دنیای آینده، کاربرد فناوری‌های نوین مدیریت دانش و پردازش اطلاعات و از جمله هوش مصنوعی و پردازش کوانتومی، که می تواند توانمندی هرسیستمی را درتصمیم سازی و تصمیم گیری افزایش دهد، باید در نهادهای متولی روابط خارجی، دیپلماسی و سیاستگذاری‌های کلان مورد توجه قرار گیرد.