چگونه با کودکان درباره بیماری صعب العلاج والدین صحبت کنیم؟

آگاه کردن کودکان از بیماری های جدی والدین شان کاری مهم و دشوار است. اما کارشناسان در این باره چه می گویند؟

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری هیاهو، دکتر کلودیا گلد، متخصص اطفال در بیمارستان ماساچوست، در این باره می گوید: «هرچند خانواده ها ممکن است بخواهند به طور غریزی از کودک خود در برابر احساسات ترسناک ناشی از اطلاع یافتن از چنین مسایلی محافظت کنند، اما ارتباط واضح برای بچه ها مفید است.»

این صحبت ولی چگونه باید باشد؟ هدلی مایا، مددکار اجتماعی بالینی در مرکز سرطان مموریال اسلون کترینگ، در این باره می گوید: «نحوه دقیق گفتگو در مورد سرطان بسته به هر کودک و خانواده متفاوت است، اما دستورالعمل هایی وجود دارد که می تواند به بزرگسالان کمک کند.»

خانم مایا که همچنین یکی از هماهنگ کنندگان گفتگو با کودکان در مورد سرطان است، اضافه می کند: «در خانواده هایی که با تشخیص سرطان مواجه هستند، این یکی از سخت ترین مکالماتی است که والدین و بزرگسالان در زندگی خود باید با کودکان داشته باشند.»

کارشناسان می گویند هنگام صحبت با یک کودک یا نوجوان در مورد تشخیص سرطان والدین، نخست باید سن او را در نظر گرفت.

پیش دبستانی و کوچکتر

به گفته انجمن سرطان آمریکا، کودکان سه ساله و کمتر بیشتر نگران جدایی، رها شدن و تغییر در زندگی روزمره خود خواهند بود.

این انجمن در وب سایت خود آورده است: «اگر تغییری در روال معمول زندگی آنها ایجاد شود، نوزادان و کودکان نوپا ممکن است به راحتی گیج شوند، بیشتر به والدین خود بچسبند و ممکن است تغییراتی نیز در خواب، غذا خوردن یا سایر عادات روزانه خود پیدا کنند.»

کارشناسان می گویند نوازش و آغوش مکرر و همینطور نزدیک بودن فردی که کودک با او احساس راحتی می کند مهم است. رعایت این نکات اجازه می دهد تا ریتم زندگی کودک تا حد امکان عادی باشد. اجازه دادن به او برای دیدن والدین در بیمارستان از طریق ویدیو، تلفن یا سایر ابزارهای فناوری همچنین از روش هایی است که می تواند کودکان این سنی را آرام کند.

رده سنی مهدکودک و اوایل دبستان

برای کودکان بین 4 تا 6 سال، بیمار بودن اغلب معادل سرماخوردگی یا سایر بیماری های مسری است. به گفته انجمن سرطان آمریکا، کودک ممکن است نگران شود که «سرطان بگیرد.» کودکان در این سن همچنین ممکن است حس کنند که غم و اندوه خانواده به نوعی تقصیر آن ها است.

برای کودکانی در این رده سنی روال عادی زندگی همچنان بسیار مهم است و داشتن یک مراقب آشنا و قابل اعتماد نقشی مثبت ایفا می کند.

هنگام برقراری ارتباط با کودکان در این محدوده سنی، همیشه از زبانی واضح و ساده استفاده کنید. استفاده از زمان بازی و نقاشی را برای کمک به انتقال مفهوم سرطان به آنها در نظر داشته باشید. برای پرداختن به تصورات نادرست و برطرف کردن سوءتفاهم ها، به هنگام بازی و از زبان اسباب بازی ها حرف بزنید.

کودکان در سنین ابتدایی

کودکان بین 7 تا 12 سال احتمال بیشتری دارد که مفهوم سرطان را درک کنند و بتوانند آینده را پیش بینی کنند. با این حال، آنها ممکن است احساسات خود را پنهان کنند تا باعث ناراحتی بیشتر عزیزانشان نشوند.

برای کودکان بزرگتر در صورت لزوم می توان جزییات بیشتری در مورد سرطان ارایه کرد. سعی کنید آنها را با اطلاعات زیاد بمباران نکنید، اما در پاسخ به هر سوالی که ممکن است داشته باشند صادق و باز باشید.

انجمن سرطان آمریکا در این باره می گوید: «به سلامت و رفاه خود کودک توجه کنید. اگر کودک فهم آن را پیدا کرده که خود را برای بیماری والدین اش سرزنش نمی کند، مسیله ای نیست اگر گریه یا عصبانیت آنها را ببیند. سعی کنید به کودکان کمک کنید درک کنند که داشتن احساسات قوی طبیعی است و ابراز آنها خوب است.»

این انجمن همچنین توصیه می کند که در صورت امکان بگذارید کودک به مدرسه رفتن و انجام فعالیت های فوق برنامه ادامه دهد و به معلمان، مربیان و کادر آموزشی مدرسه در مورد بیماری اطلاع دهید. این خبر را به خانواده دوستان خود بگویید و به کودک اطمینان دهید که خوش گذرانی هیچ مشکلی ندارد.

نوجوانان به اندازه کافی بزرگ هستند که اهمیت تشخیص سرطان و احتمالات آینده را درک کنند، ممکن است نوجوانان بیشتر نگران باشند و از این رو باید به آنها فهماند که کاری نکرده اند یا حرفی نزده اند که باعث این بیماری شده باشد.

مانند کودکان کوچک تر آنها نیز ممکن است سعی کنند غم، عصبانیت یا ترس خود را پنهان کنند تا باعث درد بیشتر دیگران نشوند. حفظ روال عادی همچنان مفید است، همانطور که به روزرسانی های صادقانه و آشکار درباره بیماری والدین نیز مفید است.

انجمن سرطان ایالات متحده می گوید: «اطلاعات دقیقی در مورد وضعیت والدین، علایم، عوارض جانبی احتمالی درمان و آنچه که ممکن است انتظار داشته باشند به آنها ارایه دهید و اگر علاقه مند بودند اطلاعات بیشتری در اختیارشان بگذارید. خطوط ارتباطی را باز نگه دارید و به آنها بگویید که می توانند در هر زمان با شما صحبت کنند و هر سوالی می خواهند بپرسند.»

در این سن دوستان و تاثیرات اجتماعی عواملی کلیدی هستند، بنابراین یک نوجوان ممکن است به اینترنت روی بیاورد یا از دوستانش کمک بخواهد. از یکی از دوستان یا خویشاوندان خود بخواهید که به نوجوان خانواده توجه ویژه ای داشته باشند و به کودک اطمینان دهند که خوشگذرانی اشکالی ندارد و در مورد آن احساس گناه نکند.»

به گفته آژانس سلامت سرطان آمریکا، «نوجوانانی که احساس پریشانی می کنند ممکن است بدرفتاری نشان دهند، از دوستان و خانواده کناره گیری کنند و احساس غمگین بودن کنند. به آنها اطمینان دهید که داشتن این احساسات اشکالی ندارد و آنها را تشویق کنید تا یاد بگیرند که چگونه با روش های سالم واکنش نشان دهند و با موضوع کنار بیایند.»

یکی از سخت ترین و شاید فوری ترین سوالات یک کودک، وقتی متوجه می شود که عزیزش سرطان دارد، این جمله است که «حالت خوب میشه؟»

حتی در بزرگسالی نیز ممکن است پاسخ این سوال را ندانید، اما به گفته دکتر مایا «همیشه می توانید بگویید: می دانی، من حالا آماده پاسخگویی به این سوال نیستم، یا فعلاً نمی دانم، اما قول می دهم به محض دانستن در اولین فرصت تو را در جریان بگذارم.»

خانم مایا اضافه می کند: «مهمترین چیزهایی که باید در پاسخ به فرزندتان به او بگویید این است که مستقل از هر اتفاقی که خواهد افتاد، مورد محبت و محافظت قرار می گیرد. و اینکه اشکالی ندارد که او درگیر احساسات دشواری باشد. در واقع این مهمترین چیز است: اذعان به اینکه مواجهه با وضعیت نامعلوم واقعا سخت است و اینکه داشتن چنین احساسی ترسناک است.»

در این میان اما والدین اغلب دنبال یک سناریو برای انجام کار درست هستند. حقیقت ولی این است که فقط یک راه درست و کامل برای صحبت درباره چنین موضوعی وجود ندارد.

خانم مایا می گوید: «اغلب بهتر همین است که شما دقیقاً ندانید چه می خواهید بگویید و در عوض به دغدغه های فرزندتان گوش دهید و به آن پاسخ دهید. نگران این نباشید که در اولین گفتگو با کودک همه پاسخ ها را داشته باشید یا به هر احساسی بپردازید، زیرا این اولین مورد از شمار زیادی از مکالمه ها است.»

او اضافه کرد: «نکته مهم این است که دغدغه اصلی فرزندتان را متوجه شوید و یک روی باز داشته باشید تا بدانند که همچنان می توانند برای دریافت حمایت و محبت نزد شما بیایند.»