نمونه دادخواست تامین خواسته فوری چک

دادخواست تامین خواسته فوری چک، ابزاری حقوقی است که دارنده چک برگشتی را قادر می سازد تا پیش از صدور حکم نهایی، نسبت به توقیف اموال صادرکننده چک اقدام کرده و بدین ترتیب، از تضییع یا انتقال احتمالی اموال وی جلوگیری نماید. این اقدام سریع، حفظ حقوق خواهان و افزایش چشمگیر شانس وصول مطالبات را به دنبال دارد.

مدیریت ریسک در معاملات تجاری و مالی، از اصول اساسی حفظ سرمایه و پایداری اقتصادی است. در این میان، چک به عنوان یکی از رایج ترین اسناد تجاری، نقش پررنگی در مبادلات ایفا می کند. با این حال، معضل چک های برگشتی همواره چالش های حقوقی و مالی متعددی را برای دارندگان آن ها به وجود آورده است. زمانی که یک چک به دلیل عدم موجودی یا کسر موجودی، از سوی بانک محال علیه برگشت زده می شود، دارنده آن با خطر از دست رفتن مطالبات خود مواجه می شود. در چنین شرایطی، نیاز به اقدام حقوقی سریع و کارآمد، بیش از پیش احساس می گردد تا از هرگونه اقدام صادرکننده چک برای مخفی کردن یا انتقال اموالش جلوگیری شود.

موضوع نمونه دادخواست تامین خواسته فوری چک، به همین منظور طراحی شده است؛ این سازوکار قانونی به دارنده چک برگشتی این امکان را می دهد که با استناد به مبانی قانونی مشخص، تقاضای توقیف فوری اموال صادرکننده را از دادگاه صالح بخواهد. این مقاله با هدف ارائه راهنمایی جامع و کاربردی، به تبیین مفهوم تامین خواسته فوری، شرایط قانونی آن، مدارک مورد نیاز، نحوه تنظیم دادخواست و مراحل اجرایی پس از صدور قرار خواهد پرداخت. همچنین، با ارائه یک نمونه کامل از دادخواست، مسیر دستیابی به حقوق قانونی را برای شما هموار می سازد تا با درک صحیح این فرآیند، بتوانید از منافع خود به بهترین شکل صیانت کنید.

تامین خواسته فوری چک چیست؟ (مبانی قانونی و ویژگی ها)

تامین خواسته، در معنای حقوقی، به مجموعه ای از اقدامات قانونی اطلاق می شود که به موجب آن، خواهان پیش از رسیدگی به اصل دعوا یا در حین رسیدگی، از دادگاه درخواست می کند تا برای تضمین حقوق خود، نسبت به توقیف اموال خوانده اقدام نماید. این توقیف با هدف جلوگیری از تضییع یا تفریط اموال صورت می گیرد تا در صورت صدور حکم نهایی به نفع خواهان، امکان اجرای آن فراهم باشد.

ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی: شرایط عمومی درخواست تامین خواسته

ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان مبنای قانونی اصلی برای درخواست تامین خواسته عمل می کند. این ماده شرایطی را احصاء می کند که بر اساس آن ها خواهان می تواند درخواست تامین خواسته نماید. از جمله این موارد، استناد به اسناد رسمی لازم الاجرا مانند چک و سفته است. بخش ب این ماده به صراحت بیان می دارد: در صورتی که خواسته، عین معین بوده یا در حکم عین معین باشد و در معرض تضییع و تفریط قرار گیرد، تامین خواسته مجاز است. همچنین، در مورد اسناد تجاری مانند چک که واجد شرایط قانونی لازم (از جمله عدم پرداخت و برگشت خوردن) باشند، خواهان نیازی به تودیع خسارت احتمالی ندارد. این ویژگی، تامین خواسته برای چک را بسیار کارآمدتر و سریع تر می سازد، چرا که از بار مالی اولیه خواهان می کاهد و فرآیند را تسهیل می کند.

بر اساس ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، دارنده چک برگشتی می تواند بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی، تقاضای تامین خواسته فوری نماید، که این امر به طور قابل توجهی روند حقوقی را برای خواهان تسهیل می کند.

ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی: مبنای قانونی فوری بودن تامین خواسته

ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، به جنبه فوری بودن اجرای قرار تامین خواسته می پردازد. این ماده مقرر می دارد: قرار تامین، باید فوری به خوانده ابلاغ و پس از آن اجرا شود. در مواردی که ابلاغ فوری ممکن نباشد و تاخیر اجرا باعث تضییع یا تفریط خواسته گردد، ابتدا قرار تامین اجرا و سپس ابلاغ می شود. این بند از قانون، کلید واژه فوری را در تامین خواسته چک برجسته می کند. منظور از تضییع یا تفریط خواسته در مورد چک، اقداماتی است که صادرکننده چک ممکن است برای از دسترس خارج کردن اموال خود انجام دهد. این اقدامات می تواند شامل انتقال اموال منقول و غیرمنقول، برداشت وجوه از حساب های بانکی یا هر نوع دخل و تصرفی باشد که مانع از اجرای حکم نهایی و وصول مطالبات خواهان شود.

یکی از مهمترین ویژگی های تامین خواسته فوری چک، امکان اجرای قرار پیش از ابلاغ به خوانده است. این یعنی دادگاه می تواند بلافاصله پس از صدور قرار تامین خواسته، دستور توقیف اموال را صادر کند و تنها پس از اجرای این توقیف، قرار را به خوانده ابلاغ نماید. این ویژگی حیاتی، فرصت هرگونه واکنش از سوی صادرکننده چک برای مخفی کردن یا انتقال اموال را از بین می برد و هدف اصلی تامین خواسته فوری را که همان حفظ حقوق خواهان است، محقق می سازد.

تفاوت تامین خواسته فوری چک با تامین خواسته عادی چک

تامین خواسته در حالت کلی می تواند به دو صورت عادی و فوری انجام شود که تفاوت های اساسی در سرعت عمل و مراحل اجرایی دارند. تفاوت اصلی و محوری میان تامین خواسته فوری چک و تامین خواسته عادی چک، در سرعت اجرای قرار و زمان ابلاغ آن به خوانده نهفته است. در تامین خواسته عادی، دادگاه پس از صدور قرار، ابتدا آن را به خوانده ابلاغ می کند و سپس دستور اجرای توقیف اموال را صادر می نماید. این فرآیند به خوانده فرصت می دهد تا در صورت تمایل، قبل از توقیف، نسبت به انتقال یا پنهان کردن اموال خود اقدام کند، که این امر می تواند خواهان را با چالش های جدی مواجه سازد.

در مقابل، تامین خواسته فوری چک، که بر اساس ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی صورت می گیرد، این فرصت را از خوانده سلب می کند. در این حالت، دادگاه با احراز بیم تضییع یا تفریط خواسته (مانند مشاهده نشانه هایی از تلاش برای انتقال اموال، تغییرات ناگهانی در حساب های بانکی یا اظهارات صادرکننده چک مبنی بر عدم پرداخت و اقدام به حیف و میل دارایی ها)، قرار تامین خواسته را صادر و بدون تأخیر و پیش از ابلاغ به خوانده، دستور اجرای آن را می دهد. پس از آنکه اموال توقیف شد، قرار به اطلاع خوانده می رسد. این مکانیزم، سرعت و کارایی بی نظیری به تامین خواسته چک می بخشد و از اهداف مخرب صادرکننده چک برای فرار از دین جلوگیری می کند.

چه زمانی می توان برای چک درخواست تامین خواسته فوری کرد؟ (شروط عملی)

درخواست تامین خواسته فوری برای چک، مشروط به وجود شرایط عملی و قانونی خاصی است که دادگاه را مجاب به صدور چنین قراری نماید:

• وجود چک برگشتی: نخستین و بدیهی ترین شرط، وجود یک فقره چک است که توسط بانک محال علیه برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت آن صادر شده باشد.

• احراز بیم تضییع یا تفریط اموال: این شرط، سنگ بنای درخواست فوری است. خواهان باید بتواند به نحوی برای دادگاه اثبات کند که در صورت تأخیر در توقیف اموال، خوانده (صادرکننده چک) ممکن است اموال خود را از دسترس خارج یا به نحوی تضییع و تفریط نماید. مصادیق این بیم می تواند شامل موارد زیر باشد:

  1. اطلاعات مستند: وجود اظهارنامه، مکاتبات، پیامک ها یا شهادت شهود که نشان دهنده قصد خوانده برای انتقال اموال یا عدم پرداخت دین باشد.

  2. تغییرات ناگهانی در وضعیت مالی: اطلاع از فروش دارایی های عمده، تغییر در حساب های بانکی یا نقل و انتقال ملک که پیش از آن سابقه نداشته است.

  3. خروج از کشور: اطلاع از برنامه های سفر خوانده به خارج از کشور که می تواند منجر به از دسترس خارج شدن وی و اموالش گردد.

  4. اقدامات قبلی: سابقه اقدامات مشابه از سوی خوانده در سایر پرونده ها یا تهدید به عدم پرداخت و انتقال اموال.

• قاطعیت در مبلغ خواسته: مبلغ چک باید مشخص و بدون ابهام باشد تا دادگاه بتواند قرار تامین خواسته را به میزان مشخصی صادر کند.

• صلاحیت دادگاه: دادخواست باید به دادگاه صالح ارائه شود. معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده یا محل صدور چک (در مواردی که چک در محل مشخصی صادر شده باشد و طبق قانون آیین دادرسی مدنی صلاحیت محلی در آنجا باشد) صالح به رسیدگی است.

در مجموع، تامین خواسته فوری چک ابزاری قدرتمند برای حمایت از حقوق دارنده چک است، اما استفاده از آن مستلزم رعایت دقیق شرایط قانونی و ارائه دلایل مستند به دادگاه می باشد.

مدارک مورد نیاز برای تنظیم و ثبت دادخواست تامین خواسته فوری چک

برای تنظیم و ثبت یک دادخواست تامین خواسته فوری چک، خواهان ملزم به گردآوری و ارائه مجموعه ای از مدارک است. ارائه کامل و صحیح این مدارک، گام اول و حیاتی در موفقیت آمیز بودن فرآیند است و هرگونه نقص در این مرحله می تواند منجر به تأخیر یا رد درخواست شود. مدارک لازم به شرح زیر می باشند:

• اصل یا کپی برابر با اصل چک برگشتی: این سند، محور اصلی دعواست. اطمینان حاصل شود که کپی برابر با اصل شده باشد تا ارزش اثباتی لازم را داشته باشد.

• گواهی عدم پرداخت (برگشتی) از بانک محال علیه: این گواهی که توسط بانک صادر می شود، اثبات کننده عدم وصول وجه چک و برگشت خوردن آن است. این سند حاوی اطلاعات مهمی نظیر تاریخ برگشت، کد رهگیری، و علت عدم پرداخت می باشد.

• کارت ملی و شناسنامه خواهان (و وکیل در صورت وجود): برای احراز هویت خواهان (و وکیل وی در صورت اقدام از طریق نماینده قانونی)، ارائه کپی یا اصل این مدارک الزامی است.

• وکالت نامه وکیل دادگستری (در صورت لزوم): اگر خواهان از طریق وکیل اقدام می کند، ارائه وکالت نامه رسمی و معتبر وکیل دادگستری به همراه کپی برابر با اصل آن ضروری است.

• رسید یا قرارداد مرتبط با صدور چک (در صورت نیاز برای اثبات منشأ دین): اگرچه برای تامین خواسته چک غالباً نیازی به اثبات منشأ دین نیست (چون چک خود سندی مستقل و دلیل طلب است)، اما در مواردی که شبهه ای در خصوص معتبر بودن چک یا ارتباط آن با دین اصلی مطرح شود، ارائه قرارداد مبنای صدور چک (مانند قرارداد خرید و فروش، وام، اجاره و غیره) می تواند به تقویت ادعای خواهان کمک کند.

• فیش واریزی هزینه دادرسی: برای ثبت هر دادخواستی، پرداخت هزینه های دادرسی مربوطه الزامی است. این هزینه بر اساس میزان خواسته و تعرفه های قانونی تعیین می شود و باید فیش واریزی آن به ضمیمه دادخواست ارائه گردد.

• هرگونه دلیل مستند دال بر بیم تضییع یا تفریط: این بخش از مدارک، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا اثبات فوریت تامین خواسته بر عهده خواهان است. این دلایل می توانند شامل موارد زیر باشند:

  • اظهارنامه: نامه های رسمی که به خوانده ارسال شده و او را از قصد اقدام قانونی مطلع می سازد و واکنش وی نشانگر قصد تضییع باشد.

  • پیامک ها و مکاتبات: هرگونه پیام یا ایمیل که نشان دهنده تلاش خوانده برای انتقال اموال یا فرار از دین باشد.

  • شهادت نامه: شهادت کتبی یا شفاهی افراد مطلع که از اقدامات خوانده برای تضییع اموال آگاهی دارند.

  • مدارک مربوط به نقل و انتقال مشکوک اموال: اسنادی که نشان دهنده فروش ناگهانی ملک یا خودرو توسط خوانده باشد.

جمع آوری دقیق و مرتب این مدارک، نه تنها به سرعت بخشیدن به فرآیند رسیدگی کمک می کند، بلکه اعتبار و قوت حقوقی دادخواست را نیز افزایش می دهد.

راهنمای گام به گام تنظیم دادخواست تامین خواسته فوری چک

تنظیم دادخواست تامین خواسته فوری چک، نیازمند دقت و رعایت اصول حقوقی است. هر بخش از دادخواست باید به گونه ای تکمیل شود که هیچ ابهامی برای دادگاه باقی نماند و تمام شرایط قانونی احراز گردد. این راهنما، مراحل تنظیم را به صورت گام به گام تشریح می کند:

نکات مهم قبل از شروع

• انتخاب دادگاه صالح: اطمینان حاصل کنید که دادخواست به دادگاه صالح از نظر محل و نوع ارجاع (دادگاه عمومی حقوقی) ارائه می شود. معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده یا محل صدور چک (در صورت وجود شرایط خاص) صالح به رسیدگی است.

• دقت در اطلاعات: کلیه اطلاعات مربوط به خواهان، خوانده، چک و سایر مدارک باید با نهایت دقت و بدون هیچ گونه اشتباهی وارد شوند. یک اشتباه کوچک می تواند منجر به رد دادخواست یا تأخیر در رسیدگی شود.

• مشاوره حقوقی: در صورت عدم اطمینان، مشورت با یک وکیل دادگستری متخصص در امور چک و اسناد تجاری، می تواند از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری کرده و شانس موفقیت را افزایش دهد.

بخش های اصلی دادخواست و نحوه تکمیل آن

1. مشخصات خواهان و خوانده:

   • خواهان: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، محل اقامت دقیق (استان، شهر، خیابان، کوچه، پلاک، کد پستی) و شماره تماس. اگر خواهان شخص حقوقی است، نام کامل شرکت یا موسسه، شماره ثبت، محل ثبت و آدرس دفتر مرکزی قید شود.

   • خوانده: دقیقاً مشابه خواهان، اطلاعات هویتی و اقامتی صادرکننده چک درج شود. در صورت عدم اطلاع دقیق از آدرس، باید طبق مقررات مربوط به ابلاغ آدرس مجهول المکان عمل شود.

2. موضوع خواسته:

   • این بخش باید به صورت صریح و بدون ابهام تکمیل شود. برای مثال: «تأمین خواسته فوری وجه چک به شماره (شماره چک) به مبلغ (مبلغ چک به ریال) ریال به انضمام کلیه خسارات قانونی (شامل خسارت تاخیر تادیه، هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و سایر موارد)». تأکید بر کلمه فوری در این بخش ضروری است.

3. شرح دادخواست:

   • این بخش قلب دادخواست است و باید به صورت واضح و مستند به وقایع تکمیل شود. شرح دادخواست باید شامل موارد زیر باشد:

     • بیان ترتیب وقایع: توضیح دهید که چگونه و چرا چک صادر شده و به دست خواهان رسیده است. (مثلاً: «اینجانب به موجب (نوع معامله یا دین) مورخ (تاریخ)، مبلغ (مبلغ) ریال را از خوانده محترم طلبکارم و به دلیل این دین، یک فقره چک به شماره (شماره چک) مورخ (تاریخ سررسید) عهده بانک (نام بانک و شعبه) به اینجانب تسلیم گردیده است.»)

     • شماره و مبلغ چک و تاریخ سررسید و برگشت: اطلاعات دقیق چک را مجدداً قید کنید و به تاریخ مراجعه به بانک و صدور گواهی عدم پرداخت اشاره کنید. (مثلاً: «پس از سررسید موعد چک در تاریخ (تاریخ سررسید)، به بانک محال علیه مراجعه نمودم، لیکن به دلیل (علت برگشت خوردن چک: مانند کسر موجودی/عدم موجودی)، چک برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره (شماره گواهی عدم پرداخت) در تاریخ (تاریخ برگشت) صادر گردیده است.»)

     • دلایل بیم تضییع یا تفریط و درخواست صدور قرار فوری طبق ماده ۱۱۷ ق.آ.د.م: این مهم ترین قسمت برای توجیه درخواست فوری است. باید به صورت مستدل و با ارائه شواهد، بیم تضییع یا تفریط اموال خوانده را شرح دهید. (مثلاً: «با توجه به اینکه (دلایل بیم تضییع یا تفریط اموال، نظیر: اطلاع از قصد خوانده برای انتقال اموال، اظهارات وی مبنی بر عدم پرداخت دین، سابقه اقدامات مشابه، یا فروش اخیر دارایی هایش)، بیم آن می رود که خوانده محترم با انتقال یا مخفی کردن اموال خود، مانع از اجرای حکم احتمالی در آینده گردد. لذا به استناد ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست صدور قرار تامین خواسته فوری و اجرای آن پیش از ابلاغ به خوانده را دارم تا از تضییع حقوق اینجانب جلوگیری شود.») تاكید بر عدم نیاز به تودیع خسارت احتمالی نیز در این بخش الزامی است.

4. دلایل و منضمات:

   • فهرست دقیق کلیه مدارک پیوستی را در این بخش قید کنید، از جمله: «۱. اصل/کپی برابر با اصل چک برگشتی، ۲. اصل/کپی برابر با اصل گواهی عدم پرداخت بانک، ۳. کپی کارت ملی خواهان، ۴. (در صورت وجود) وکالت نامه وکیل، ۵. (در صورت وجود) رسید یا قرارداد مرتبط با صدور چک، ۶. (در صورت وجود) هرگونه دلیل مستند دال بر بیم تضییع یا تفریط (مانند کپی اظهارنامه، شهادت نامه، مستندات انتقال اموال).»

5. خواسته:

   • این بخش، درخواست های نهایی از دادگاه را شامل می شود. خواهان باید به صراحت درخواست کند: «صدور قرار تأمین خواسته فوری و توقیف کلیه اموال منقول و غیرمنقول خوانده، اعم از حساب های بانکی، سهام، خودرو، ملک و سایر دارایی های وی به میزان وجه چک و کلیه خسارات قانونی (شامل خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید/برگشت تا زمان پرداخت، هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل طبق تعرفه و …)».

توصیه های نگارشی و حقوقی

• زبان حقوقی: از زبان رسمی و حقوقی مناسب استفاده کنید. از اصطلاحات عامیانه و غیررسمی پرهیز کنید. جملات باید روشن، کوتاه و بدون ابهام باشند.

• اجتناب از ابهام: هر نکته ای که در دادخواست ذکر می شود، باید واضح و مشخص باشد. از کلی گویی و ابهام بپرهیزید.

• مستندسازی: هر ادعایی که مطرح می شود، باید با ارائه مدارک و مستندات قانونی پشتیبانی شود. صرف ادعا بدون دلیل، مورد توجه دادگاه قرار نخواهد گرفت.

• امضاء و تاریخ: در انتهای دادخواست، خواهان یا وکیل وی باید آن را امضاء کرده و تاریخ ثبت را درج نمایند.

با رعایت این نکات، دادخواستی دقیق و کامل تنظیم خواهد شد که شانس موفقیت آن در مراجع قضایی افزایش می یابد.

نمونه دادخواست تامین خواسته فوری چک

در این بخش، یک نمونه کامل و قابل ویرایش از دادخواست تامین خواسته فوری چک ارائه می شود. این نمونه شامل تمام جزئیاتی است که پیش تر توضیح داده شد و باید توسط خواهان (یا وکیل او) با اطلاعات دقیق پرونده خود تکمیل گردد. توجه داشته باشید که این صرفاً یک الگو است و ممکن است نیاز به تطبیق با جزئیات خاص هر پرونده داشته باشد. استفاده از مشاوره حقوقی برای تکمیل نهایی قویاً توصیه می شود.

نمونه کامل دادخواست تامین خواسته فوری چک (متن):

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان دادگاه صالح]

با سلام و احترام؛

مشخصات خواهان	مشخصات خوانده	وکیل/نماینده قانونی	موضوع خواسته
نام: [نام خواهان]	نام: [نام خوانده]	نام: [نام وکیل (در صورت وجود)]	۱. صدور قرار تأمین خواسته فوری به میزان مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال بابت وجه چک شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ سررسید] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] کد [کد شعبه]. ۲. توقیف کلیه اموال منقول و غیرمنقول خوانده (از جمله حساب های بانکی، سهام، خودرو، ملک و غیره) به میزان خواسته. ۳. مطالبه کلیه خسارات قانونی شامل خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ برگشت چک] لغایت زمان پرداخت کامل، هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی، و سایر هزینه های مربوط.
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]	نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر خواهان]	نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خواهان]	کد ملی: [کد ملی خوانده]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه خواهان]	شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه خوانده]	نام خانوادگی: [نام خانوادگی وکیل (در صورت وجود)]
محل اقامت: [آدرس کامل خواهان]	محل اقامت: [آدرس کامل خوانده]	شماره پروانه وکالت: [شماره (در صورت وجود)]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]	شماره تماس: [شماره تماس خوانده]	محل اقامت: [آدرس کامل وکیل (در صورت وجود)]

دلایل و منضمات:

1. کپی برابر با اصل گواهی عدم پرداخت (برگشتی) شماره [شماره گواهی] صادره از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] مورخ [تاریخ برگشت].
2. کپی برابر با اصل چک برگشتی شماره [شماره چک] عهده بانک [نام بانک] به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال.
3. کپی کارت ملی [نام خواهان].
4. (در صورت وجود) وکالت نامه رسمی [نام وکیل].
5. (در صورت وجود) [سایر دلایل و مستندات دال بر بیم تضییع یا تفریط، مانند اظهارنامه شماره (…)، شهادت نامه، اسناد مربوط به نقل و انتقال اموال خوانده].

شرح دادخواست:

ریاست محترم،

به استحضار می رساند، اینجانب/موکل به موجب [نحوه ایجاد طلب، مثلاً: قرارداد خرید و فروش / توافق شفاهی / هر نوع دین دیگر] مورخ [تاریخ قرارداد یا توافق]، مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال از خوانده محترم طلبکار می باشم. در راستای ایفای دین مذکور، خوانده محترم یک فقره چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ سررسید] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] را به اینجانب/موکل تسلیم نموده است.

متاسفانه، پس از سررسید موعد چک و مراجعه به بانک محال علیه در تاریخ [تاریخ مراجعه به بانک]، چک مذکور به دلیل [علت برگشت خوردن چک، مثلاً: کسر موجودی / عدم موجودی] برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] در تاریخ [تاریخ برگشت] صادر و به اینجانب/موکل ابلاغ گردیده است.

با توجه به عدم پرداخت وجه چک علی رغم سررسید موعد و گذشت زمان، و از آنجا که [در این قسمت به صورت مستدل و با ذکر جزئیات، دلایل بیم تضییع یا تفریط اموال خوانده را بیان کنید. مثلاً: «مطابق اظهارات [نام شخص مطلع]، خوانده محترم قصد انتقال تنها ملک خود را دارد» یا «اطلاع حاصل شده که خوانده اخیراً اقدام به فروش برخی از اموال عمده خود نموده است» یا «خوانده طی پیامک مورخ [تاریخ] تهدید به عدم پرداخت دین و انتقال دارایی های خود کرده است» یا «سابقه مشابه از فرار از دین در پرونده های دیگر توسط خوانده وجود دارد»]، بیم آن می رود که خوانده محترم با انتقال، مخفی کردن یا هرگونه تضییع و تفریط اموال خود، مانع از اجرای حکم احتمالی در آینده شده و حقوق قانونی اینجانب/موکل را تضییع نماید.

بنابراین، به استناد بند (ب) ماده ۱۰۸ و ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، که در مورد اسناد تجاری و موارد بیم تضییع یا تفریط، نیاز به تودیع خسارت احتمالی را منتفی و اجرای قرار تامین را پیش از ابلاغ به خوانده مجاز می شمارد، از آن ریاست محترم تقاضای صدور قرار تامین خواسته فوری و توقیف کلیه اموال منقول و غیرمنقول خوانده به میزان وجه چک و کلیه خسارات قانونی، و اجرای قرار مذکور پیش از ابلاغ به ایشان، مستدعی است. بدیهی است دادخواست مطالبه وجه اصلی پس از صدور قرار تامین خواسته ظرف مهلت مقرر قانونی تقدیم خواهد شد.

با تقدیم احترام و تجدید مراتب،

[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل]

امضاء و تاریخ: [تاریخ]

مراحل بعد از صدور قرار تامین خواسته فوری چک

صدور قرار تامین خواسته فوری، پایان راه نیست، بلکه آغاز مرحله اجرایی برای حفظ حقوق خواهان است. پس از صدور این قرار توسط دادگاه، چند گام اساسی دیگر باید برداشته شود تا اهداف تامین خواسته محقق گردد.

ابلاغ و اجرای قرار تامین

پس از صدور قرار تامین خواسته فوری، مرجع قضایی (معمولاً واحد اجرای احکام دادگاه یا در صورت لزوم توسط ضابطین قضایی) موظف است بلافاصله و پیش از ابلاغ به خوانده، نسبت به اجرای قرار اقدام نماید. این ابلاغ می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بانک ها: برای توقیف وجوه موجود در حساب های بانکی خوانده، دستور توقیف به بانک مرکزی و از طریق آن به بانک های عامل ابلاغ می شود. بانک ها موظف به مسدود کردن حساب ها یا توقیف وجوه به میزان خواسته هستند.

• اداره ثبت اسناد و املاک: برای توقیف اموال غیرمنقول (مانند ملک و زمین)، دستور به اداره ثبت محل وقوع ملک ابلاغ می شود تا از هرگونه نقل و انتقال ملک جلوگیری به عمل آید.

• پلیس راهور: برای توقیف وسایل نقلیه (مانند خودرو و موتور سیکلت)، دستور توقیف به راهنمایی و رانندگی ابلاغ می گردد تا از نقل و انتقال پلاک یا فروش وسیله نقلیه ممانعت شود.

• سایر مراجع: بسته به نوع اموال قابل توقیف (مانند سهام شرکت ها، حقوق و دستمزد)، دستور توقیف به مراجع ذی ربط (مانند بورس، اداره کار، کارفرمای خوانده) ابلاغ خواهد شد.

پس از اجرای توقیف اموال و اطمینان از کفایت آن، قرار تامین خواسته و گزارش اجرای آن به خوانده ابلاغ می گردد. این ترتیب اجرای پیش از ابلاغ، همان ویژگی بارز فوری بودن تامین خواسته چک است.

مهلت ۲۰ روزه خواهان برای طرح دعوای اصلی

یکی از مهمترین الزامات پس از صدور و اجرای قرار تامین خواسته، رعایت مهلت قانونی برای طرح دعوای اصلی است. طبق ماده ۱۱۲ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان موظف است ظرف مدت بیست روز از تاریخ صدور قرار تامین خواسته، دادخواست مربوط به اصل دعوا (مطالبه وجه چک) را به دادگاه صالح تقدیم کند.

اهمیت و عواقب عدم رعایت مهلت:

• اهمیت: این مهلت برای جلوگیری از سوء استفاده از قرار تامین و تحمیل توقیف غیرموجه به خوانده در نظر گرفته شده است. این مهلت به خواهان فرصت می دهد تا با آرامش و دقت لازم، دادخواست مطالبه وجه را تنظیم و ثبت کند.

• عواقب: در صورت عدم تقدیم دادخواست اصلی در مهلت ۲۰ روزه، قرار تامین خواسته خود به خود لغو می شود و توقیف اموال رفع خواهد شد. در این صورت، خواهان باید مجدداً مراحل را از ابتدا طی کند که مستلزم صرف زمان، هزینه و تلاش دوباره است و ممکن است فرصت توقیف اموال را نیز از دست بدهد. بنابراین، پیگیری جدی و دقیق این مهلت قانونی از ضروریات است.

پیگیری توقیف اموال

خواهان باید پس از صدور قرار، به طور فعال پیگیر اجرای آن باشد. این پیگیری شامل مراجعه به واحد اجرای احکام، اطلاع از مراجعی که قرار به آن ها ابلاغ شده و اطمینان از انجام صحیح توقیف است.

چه اموالی قابل توقیف هستند؟

تقریباً کلیه اموال خوانده، اعم از منقول و غیرمنقول، قابل توقیف هستند، مگر مواردی که طبق قانون مستثنیات دین محسوب می شوند. این اموال شامل:

• اموال منقول: وجوه نقد، حساب های بانکی، سهام، اوراق بهادار، خودرو، حقوق و دستمزد (تا میزان قانونی)، اثاثیه منزل (به جز مستثنیات دین) و سایر لوازم با ارزش.

• اموال غیرمنقول: ملک، زمین، آپارتمان، مغازه و هر نوع دارایی غیرمنقول دیگر.

شناسایی دقیق اموال خوانده، به عهده خواهان است. خواهان می تواند با استعلام از مراجع مختلف (مانند اداره ثبت اسناد، اداره راهور، بانک ها) اطلاعات لازم را کسب کرده و به دادگاه ارائه دهد تا توقیف اموال مشخصی صورت گیرد. در صورت عدم شناسایی اموال، دادگاه صرفاً دستور توقیف کلیه اموال احتمالی را صادر می کند و این امر می تواند فرآیند توقیف را طولانی تر و دشوارتر سازد.

رفع توقیف یا ادامه توقیف

وضعیت توقیف اموال پس از طرح دعوای اصلی و صدور حکم متفاوت خواهد بود:

• رفع توقیف: در صورتی که دعوای اصلی به نفع خوانده خاتمه یابد (مثلاً حکم بر بی حقی خواهان صادر شود)، توقیف اموال رفع خواهد شد و خوانده می تواند مجدداً به اموال خود دسترسی پیدا کند.

• ادامه توقیف: اگر حکم نهایی به نفع خواهان صادر شود و خوانده به تعهدات خود عمل نکند، قرار تامین خواسته به قرار اجرای حکم تبدیل می شود و اموال توقیف شده برای وصول مطالبات خواهان به فروش گذاشته یا به او منتقل می گردند. در این حالت، خواهان می تواند از طریق مزایده و فروش اموال توقیف شده، طلب خود را وصول نماید.

لذا پیگیری مستمر و دقیق تمام مراحل از سوی خواهان، برای حصول نتیجه مطلوب ضروری است.

هزینه های مرتبط با تامین خواسته فوری چک

اقدام حقوقی برای تامین خواسته فوری چک، مانند هر فرآیند قضایی دیگری، مستلزم پرداخت هزینه هایی است. آگاهی از این هزینه ها برای برنامه ریزی مالی و تصمیم گیری آگاهانه ضروری است. این هزینه ها به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می شوند:

۱. هزینه دادرسی (بر اساس میزان خواسته و مراحل مختلف)

هزینه دادرسی، اصلی ترین بخش از هزینه های مربوط به هر دعوای حقوقی است که بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضائیه و متناسب با ارزش خواسته (مبلغ چک) محاسبه و دریافت می شود. این هزینه در چند مرحله پرداخت می گردد:

• هزینه ثبت دادخواست تامین خواسته: در زمان ثبت دادخواست تامین خواسته، مبلغی به عنوان هزینه دادرسی برای این درخواست پرداخت می شود. این مبلغ معمولاً ثابت نیست و تابعی از میزان خواسته است. برای دعاوی مالی، معمولاً درصد مشخصی از مبلغ خواسته تعیین می گردد.

• هزینه ثبت دادخواست اصلی (مطالبه وجه چک): پس از صدور قرار تامین خواسته، خواهان باید دادخواست اصلی مطالبه وجه چک را ثبت کند که این مرحله نیز خود هزینه دادرسی جداگانه ای دارد. این هزینه نیز بر اساس مبلغ چک و تعرفه های مربوطه محاسبه می شود.

• هزینه های احتمالی مرحله اجرا: در صورت نیاز به اجرای حکم و فروش اموال توقیف شده، ممکن است هزینه هایی مانند نیم عشر اجرایی (۵ درصد از مبلغ محکوم به) نیز از محکوم علیه دریافت شود که در نهایت می تواند به حساب خواهان (برنده دعوا) اضافه گردد.

نکته مهم: خواهان در نهایت می تواند کلیه هزینه های دادرسی پرداخت شده را به عنوان خسارات دادرسی، از خوانده مطالبه نماید و در صورت پیروزی در دعوا، خوانده مکلف به پرداخت این هزینه ها خواهد بود.

۲. حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده از خدمات وکیل)

اگر خواهان تصمیم بگیرد از خدمات یک وکیل دادگستری برای تنظیم و پیگیری پرونده استفاده کند، باید حق الوکاله وکیل را نیز پرداخت نماید. حق الوکاله وکیل می تواند به صورت درصدی از مبلغ خواسته، یا به صورت مبلغ مقطوع و توافقی بین وکیل و موکل تعیین شود. عواملی مانند پیچیدگی پرونده، میزان تجربه وکیل و زمان مورد نیاز برای رسیدگی، در تعیین حق الوکاله مؤثر هستند. اگرچه استفاده از وکیل هزینه ای اضافی را در پی دارد، اما تخصص و تجربه وکیل می تواند به سرعت و موفقیت پرونده کمک شایانی کند و از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری نماید.

۳. هزینه های جانبی (مثلاً کارشناسی، استعلامات)

علاوه بر هزینه های اصلی، ممکن است در طول فرآیند قضایی هزینه های جانبی دیگری نیز مطرح شوند:

• هزینه کارشناسی: در برخی موارد، برای ارزش گذاری دقیق اموال توقیفی (مانند ملک، خودرو یا سایر دارایی ها) یا بررسی صحت و اصالت اسناد، دادگاه ممکن است نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری داشته باشد. هزینه کارشناسی توسط کارشناس مربوطه تعیین شده و باید توسط خواهان (یا در نهایت توسط خوانده، بسته به نتیجه دعوا) پرداخت شود.

• هزینه استعلامات: برای شناسایی اموال خوانده، ممکن است نیاز به استعلام از مراجعی مانند اداره ثبت اسناد، پلیس راهور، سازمان بورس و سایر نهادها باشد. این استعلامات نیز ممکن است هزینه های اندکی را به دنبال داشته باشند.

• هزینه اوراق قضایی و کپی برابر اصل: تهیه و کپی برابر اصل کردن مدارک، هزینه های جزئی مربوط به اوراق قضایی و خدمات دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نیز جزو هزینه های جانبی محسوب می شوند.

پیش بینی و در نظر گرفتن این هزینه ها از ابتدای مسیر، می تواند به خواهان کمک کند تا با آمادگی کامل وارد فرآیند حقوقی شده و از بروز مشکلات مالی غیرمنتظره جلوگیری نماید.

سوالات متداول

آیا برای تامین خواسته فوری چک باید خسارت احتمالی تودیع شود؟

خیر، بر اساس بند (ب) ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که خواسته مستند به چک باشد، نیازی به تودیع خسارت احتمالی از سوی خواهان نیست. این ویژگی، یکی از مزایای مهم تامین خواسته چک نسبت به سایر انواع تامین خواسته است که فرآیند را برای دارنده چک برگشتی تسهیل می کند.

چگونه می توان از بیم تضییع یا تفریط اموال خوانده مطلع شد؟

اطلاع از بیم تضییع یا تفریط اموال خوانده معمولاً از طریق شواهد و قرائن مختلفی امکان پذیر است. این موارد می تواند شامل اطلاع از قصد خوانده برای انتقال اموال از طریق اظهارات شفاهی یا کتبی (پیامک، ایمیل)، سابقه اقدامات مشابه در پرونده های دیگر، فروش ناگهانی دارایی های عمده، خروج از کشور، یا اطلاع از بدهی های متعدد و احتمال ورشکستگی باشد. خواهان باید این دلایل را به دادگاه ارائه و اثبات کند.

اگر خوانده اموالی برای توقیف نداشته باشد، چه باید کرد؟

در صورتی که خوانده هیچ مال قابل توقیفی نداشته باشد، قرار تامین خواسته عملاً بلااثر خواهد بود، زیرا اموالی برای توقیف یافت نمی شود. در این حالت، خواهان همچنان می تواند دعوای اصلی مطالبه وجه را ادامه دهد. پس از صدور حکم به نفع خواهان، اگر خوانده در آینده صاحب اموالی شود، خواهان می تواند مجدداً درخواست شناسایی و توقیف اموال را از واحد اجرای احکام دادگستری یا اداره ثبت اسناد و املاک بنماید. همچنین، امکان جلب و حبس خوانده در صورت اثبات اعسار وی و عدم پرداخت دین نیز وجود دارد.

آیا می توان همزمان با دادخواست مطالبه وجه، درخواست تامین خواسته فوری را ثبت کرد؟

بله، قانون آیین دادرسی مدنی این امکان را فراهم کرده است. خواهان می تواند درخواست تامین خواسته را قبل از تقدیم دادخواست اصلی، همراه با دادخواست اصلی، یا در جریان دادرسی تا زمانی که حکم قطعی صادر نشده است، مطرح نماید. با این حال، در مورد چک و شرایط فوری، اغلب توصیه می شود که درخواست تامین خواسته فوری قبل از دادخواست اصلی و به صورت مستقل ثبت شود تا با سرعت بیشتری به توقیف اموال منجر گردد و سپس دادخواست مطالبه وجه ارائه شود.

تفاوت تامین خواسته فوری چک با دستور موقت چیست؟

تامین خواسته فوری و دستور موقت هر دو از قرارهای ارفاقی دادگاه برای حفظ حقوق خواهان هستند، اما تفاوت های کلیدی دارند. تامین خواسته به منظور حفظ عین خواسته (مال مورد دعوا) یا توقیف اموال معادل خواسته صادر می شود و ماهیت آن عمدتاً مالی و برای تضمین اجرای حکم است. در صورتی که خواسته مستند به اسناد تجاری مانند چک باشد، نیازی به تودیع خسارت احتمالی نیست. دستور موقت اما، بیشتر برای جلوگیری از ضرر و زیان فاحش یا انجام عمل خاصی صادر می شود که جنبه مالی نداشته و یا جنبه مالی آن در درجه دوم قرار دارد (مثلاً جلوگیری از تخریب ملک). برای صدور دستور موقت، غالباً خواهان ملزم به تودیع خسارت احتمالی است و عدم رعایت این شرط می تواند منجر به رد درخواست شود.

مدت زمان صدور و اجرای قرار تامین خواسته فوری چقدر است؟

مدت زمان صدور و اجرای قرار تامین خواسته فوری چک بسته به حجم کاری دادگاه و سرعت عمل واحد ابلاغ و اجرای احکام متفاوت است، اما به دلیل فوریت موضوع، معمولاً تلاش می شود که در اسرع وقت رسیدگی شود. صدور قرار ممکن است از چند ساعت تا چند روز به طول انجامد. پس از صدور قرار، اجرای آن نیز بلافاصله آغاز می شود. در موارد فوری، دادگاه تلاش می کند که توقیف اموال را در حداقل زمان ممکن و حتی در همان روز صدور قرار، انجام دهد تا هدف از فوریت محقق گردد.

نتیجه گیری

در نظام حقوقی کنونی، تامین خواسته فوری چک به عنوان یکی از مؤثرترین و کارآمدترین ابزارهای قانونی برای دارنده چک برگشتی شناخته می شود. این سازوکار، با بهره گیری از ظرفیت های ماده ۱۰۸ و ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، امکان توقیف سریع اموال صادرکننده چک را فراهم می آورد و از تضییع حقوق خواهان و فرار بدهکار از انجام تعهداتش جلوگیری می کند.

اهمیت اقدام به موقع در این زمینه، از آن روست که هرگونه تعلل می تواند فرصت توقیف اموال را از بین ببرد و فرآیند وصول مطالبات را به مراتب دشوارتر سازد. با درک صحیح مبانی قانونی، گردآوری دقیق مدارک، و تنظیم صحیح دادخواست، دارنده چک برگشتی می تواند با اطمینان بیشتری مسیر حقوقی خود را پیگیری نماید. رعایت مهلت ۲۰ روزه برای طرح دعوای اصلی پس از صدور قرار تامین خواسته نیز حیاتی است و عدم توجه به آن، می تواند زحمات اولیه را بی نتیجه سازد.

در نهایت، با توجه به پیچیدگی های احتمالی در رویه های قضایی و نیاز به دقت بالا در تنظیم اسناد حقوقی، مشاوره با وکلا و کارشناسان حقوقی متخصص در زمینه اسناد تجاری، همواره توصیه می گردد. این امر نه تنها از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری می کند، بلکه مسیر احقاق حقوق را هموارتر و موفقیت آمیزتر خواهد ساخت.