روایتی نادیده از قحطی در ایران بعد از جنگ‌ جهانی اول و دوم

به گزارش هیاهو، محمد طالبی درباره‌ سوژه‌ این فیلم مستند گفت: مستند «جنگ و صلح» روایتگر منطقه‌ی اراک در خلال سال‌های جنگ جهانی اول و دوم است. به عبارتی با وجود اعلام بی‌طرفی ایران در این سال‌ها این کشور و به تبع آن، برخی از شهرهای ایران، درگیر تبعات ناشی از این «جنگ‌ها و صلح‌های جهانی» می‌شوند. شهر امروزی «اراک» و در گذشته «سلطان آباد» از این قاعده مستثنی نبوده است. این جنگ‌ها، به طور غیرمستقیم باعث وقایع غم‌انگیز و دردناکی مانند قحطی در شهرهای ایران شده که در کتب تاریخی به آنها پرداخته شده است؛ در فیلم مستند «جنگ و صلح» به وقایعی می‌پردازیم که شنیده و دیده نشده و یا کمتر در مورد آن صحبت شده است. 

وی اضافه کرد: این فیلم مستند پیش از این در هفتادمین جشنواره‌ی منطقه‌ای سینمای جوان- قزوین، نامزد دریافت جایزه‌ی بهترین فیلم مستند شد و حضور در جشنواره‌ی تلویزیونی مستند، این اولین نمایش تلویزیونی آن است.

این مستندساز درباره‌ محوریت اصلی محتوایی اثرش هم گفت: همان‌طور که پیشتر گفتم، دغدغه‌ی مستند «جنگ و صلح» روایتگری از وقایع ناگفته یا کمتر گفته شده از تبعات حضور متفقین و نیروهای درگیر جنگ‌های جهانی اول و دوم در منطقه اراک است. البته با انتخاب این نام، سعی شده است تا ارجاعی به رمان مشهور تولستوی نویسنده روس هم بشود. از آنجا که رمان «جنگ و صلح» روایتگر اوضاع و احوال روسیه در سال‌های درگیری این کشور با ارتش فرانسه به رهبری ناپلئون بناپارت است، اوضاع به هم ریخته و نابه‌سامان مردم این کشور در سال‌های جنگ و صلح سده‌ی نوزدهم، مورد توجه نویسنده‌ی رمان قرار گرفته است؛ پس با ارجاع نام این فیلم مستند به آن اثر مشهور، ناخودآگاه، محتوای فیلم مستند «جنگ و صلح» هم برای مخاطب اهل مطالعه و علاقه‌مند به تاریخ، جذاب خواهد شد.     

طالبی درباره‌ مسیر تحقیق و پژوهش فیلم مستند خود توضیح داد: اولین درسی که از فیلمسازی مستند آموخته‌ام، این است که قبل از شروع هر کاری در مورد آن پژوهش مفصلی داشته باشم و با یافته‌های پژوهش، حرف تازه‌ای برای گفتن داشته باشم. حرفی که یا گفته نشده یا کمتر در مورد آن گفته شده است؛ از انتخاب عنوان این مستند گرفته تا فیلم‌ها و اسناد نویافته و دست اولی که در این فیلم مستند برای اولین بار دیده می‌شوند، همگی محصول و خروجی پژوهش، در این فیلم مستند است.

او درباره‌ فرم روایی فیلمش هم اینگونه بیان کرد: مستند «جنگ و صلح» برای بیان محتوا و یافته‌های پژوهشی، از سوم شخص استفاده کرده و به دلیل اینکه از منابع مختلف و مقایسه‌های تطبیقی استفاده کرده است، مصاحبه ندارد. درست است که با این انتخاب، کار برای مستندساز سخت‌تر می‌شود، اما پذیرش این سختی کاملاً عامدانه بود. 

وی در پایان با اشاره به اینکه فیلمش در ژانر تاریخی است خاطرنشان کرد: فیلم مستند «جنگ و صلح» در ژانر تاریخی و با ساختاری آرشیوی ساخته شده است. اگر بخواهم یک توضیح کوتاه در مورد ساختار این گونه مستندها بدهم باید بگویم که شیوه‌ای از فیلمسازی در دنیا مرسوم است که اصطلاحاً به آن کومپایل داکیومنتری (Compile Documentary) یا «فیلم‌های مستند تلفیقی» گفته می‌شود. در این گونه از فیلمسازی مستند، برای روایتگری موضوعی خاص، از فیلم‌ها و اسنادی از فیلم‌های مستند دیگر، یا تصاویر آرشیوی یا فیلم‌های خام ادیت نشده‌ای که در هیچ فیلم مستقلی به کار گرفته نشده است، استفاده می‌شود.‌ در مستند «جنگ و صلح» هم این اتفاق رخ داده است.

به گزارش هیاهو، عوامل تولید این فیلم مستند عبارتند از: پژوهشگر، نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده: محمد طالبی، تصویربردار: میثم صفدری،  صدابردار: پدرام محمدزاده، دستیاران تصویر: علیرضا سجادی و کاظم صفری، گوینده متن: عباس درویش‌زاده، صدابردار نریشن: حسین زارعین، گرافیک: پدرام محمدزاده، مشاور و کارشناس تاریخ: ولی الله شمشیربندی، مشاور هنری: فاطمه آتانی و تهیه شده در مرکز سیمای استان‌ها و صدا و سیمای استان مرکزی (شبکه‌ی آفتاب).

فیلم مستند «جنگ و صلح» امشب دوشنبه، ۵ آذرماه ساعت ۲۱ از شبکه‌ مستند سیما پخش می‌شود و بازپخش‌های آن فردا سه‌شنبه، ۶ آذر ماه ساعت ۹ صبح و ۲۴ خواهد بود. 

پایان خبر هیاهو