برگه لازم الاجرا مهریه

برگه لازم الاجرا مهریه سندی است که به زن این امکان را می دهد تا بدون نیاز به طرح دعوا در دادگاه، از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور مهریه خود را مطالبه و نسبت به توقیف اموال همسر اقدام کند. این سند، که از دفترخانه تنظیم کننده عقد ازدواج صادر می شود، گام نخست و اصلی در فرآیند مطالبه مهریه از روش ثبتی است و مزایای قابل توجهی نسبت به روش قضایی دارد.

مهریه، به عنوان یکی از حقوق مالی و شرعی زن در عقد ازدواج، اهمیت بسزایی در نظام حقوقی و اجتماعی ایران دارد. این حق، که عندالمطالبه یا عندالاستطاعه تعیین می شود، همواره یکی از دغدغه های اصلی زنان در صورت بروز اختلافات خانوادگی یا جدایی است. برای مطالبه این حق، دو مسیر قانونی اصلی وجود دارد: از طریق محاکم دادگستری و از طریق اداره اجرای ثبت اسناد. در سال های اخیر و با توجه به مصوبات قوه قضائیه، تاکید بر اولویت روش ثبتی برای مطالبه مهریه افزایش یافته است. در این راستا، برگه لازم الاجرا مهریه به عنوان ابزاری قدرتمند و کارآمد، نقش کلیدی ایفا می کند.

این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و دقیق، به بررسی ابعاد مختلف «برگه لازم الاجرا مهریه» می پردازد. از تعریف مفاهیم پایه و تبیین چرایی لازم الاجرا بودن سند ازدواج گرفته تا تشریح گام به گام فرآیند دریافت و اجرای آن، مزایا و معایب روش ثبتی در مقایسه با روش قضایی، مدارک و هزینه های مربوطه و نکات حقوقی مهمی چون «مستثنیات دین» و «ممنوع الخروجی»، تمامی جنبه های ضروری این موضوع به تفصیل تشریح خواهد شد. هدف نهایی این است که مخاطب با آگاهی کامل و بینشی عمیق نسبت به این ابزار قانونی، بتواند حقوق خود را به بهترین شکل ممکن پیگیری نماید و از سردرگمی های احتمالی در این مسیر پیچیده جلوگیری کند.

برگه لازم الاجرا مهریه چیست؟ (مفهوم و تعاریف پایه)

برای درک کامل «برگه لازم الاجرا مهریه»، ابتدا باید با مفاهیم پایه ای حقوقی مرتبط با آن آشنا شویم. این سند، ریشه در مفهوم «اسناد لازم الاجرا» و «احکام لازم الاجرا» دارد و در بستر نظام اجرای ثبت اسناد کشور معنا پیدا می کند.

مفهوم حکم لازم الاجرا

«حکم لازم الاجرا» به حکمی گفته می شود که قطعی شده و قابلیت اجرا دارد. به بیان دیگر، حکمی که تمامی مراحل رسیدگی قضایی را طی کرده و یا مهلت های قانونی اعتراض به آن به پایان رسیده است و در نتیجه، محکوم علیه ملزم به اجرای مفاد آن است. در صورتی که محکوم علیه از اجرای حکم سر باز زند، محکوم له (فردی که حکم به نفع او صادر شده) می تواند از طریق واحد اجرای احکام دادگستری، تقاضای صدور اجراییه و در نهایت اجرای حکم را نماید. حکم لازم الاجرا خود به خود اجرا نمی شود و نیاز به درخواست اجرای آن از مراجع ذی صلاح دارد.

سند لازم الاجرا و چرایی لازم الاجرا بودن سند ازدواج

«سند لازم الاجرا» به سندی گفته می شود که مفاد آن بدون نیاز به طرح دعوا در دادگاه و کسب حکم قضایی، قابلیت اجرا از طریق مراجع قانونی (غالباً اداره اجرای ثبت اسناد) را دارد. سند ازدواج یکی از مهم ترین مصادیق اسناد رسمی و لازم الاجرا در نظام حقوقی ایران است. دلیل لازم الاجرا بودن سند ازدواج آن است که این سند در دفترخانه های رسمی و تحت نظارت دولت تنظیم و ثبت می شود و تمامی شروط و تعهدات مندرج در آن، از جمله مهریه، دارای اعتبار قانونی قطعی هستند. این ویژگی به زوجه این امکان را می دهد که برای مطالبه مهریه خود، مستقیماً به دفترخانه محل وقوع عقد و سپس اداره اجرای ثبت مراجعه کند، بدون اینکه ملزم به طی کردن پروسه طولانی و پیچیده دادگاه باشد.

توضیح برگه لازم الاجرا مهریه و تفاوت آن با اجراییه دادگاه

«برگه لازم الاجرا مهریه» همان سند اجراییه ای است که برای مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد صادر می شود. این برگه، درخواست رسمی زوجه برای اجرای مفاد سند ازدواج (در خصوص مهریه) است. تفاوت اصلی آن با «اجراییه دادگاه» در مرجع صادرکننده و بستر قانونی آن است. اجراییه دادگاه پس از صدور یک حکم قطعی از سوی مراجع قضایی (دادگاه ها) صادر می شود و اجرای آن بر عهده واحد اجرای احکام دادگستری است. اما برگه لازم الاجرا مهریه از سوی دفترخانه تنظیم کننده عقد ازدواج و سپس اداره اجرای ثبت اسناد صادر می شود و بر مبنای سند رسمی ازدواج استوار است، نه یک حکم قضایی.

به این ترتیب، برگه لازم الاجرا مهریه ابزاری کارآمد است که راه را برای وصول مهریه از طریق یک مسیر قانونی متفاوت و غالباً سریع تر باز می کند، مشروط بر آنکه شرایط لازم برای استفاده از این روش فراهم باشد. تقاضای اجرای این سند، به منزله آغاز رسمی فرآیند مطالبه مهریه از سوی زوجه است و زوج ملزم به رعایت مفاد آن خواهد بود.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت: مزایا، معایب و شرایط انتخاب

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد، یکی از دو مسیر قانونی است که زوجه برای وصول حق مهریه خود می تواند انتخاب کند. این روش، به ویژه پس از بخشنامه رئیس قوه قضائیه در سال ۱۳۹۹ که اولویت را به اقدام از طریق ثبت داد، اهمیت دوچندانی یافته است. درک مزایا و معایب این روش و شرایطی که آن را به گزینه برتر یا نامناسب تبدیل می کند، برای هر متقاضی ضروری است.

اولویت اقدام از طریق ثبت و دلایل آن

مطابق با بخشنامه صادر شده از سوی قوه قضائیه، در صورتی که زوجه قصد مطالبه مهریه خود را داشته باشد، ابتدا باید از طریق اداره اجرای ثبت اسناد اقدام کند و تنها در صورت عدم امکان وصول مهریه از این طریق (مثلاً به دلیل عدم شناسایی اموال قابل توقیف)، می تواند به دادگاه مراجعه نماید. دلیل اصلی این اولویت بندی، کاهش حجم پرونده های ورودی به دادگستری، تسریع در فرآیند وصول مهریه و بهره گیری از ظرفیت اسناد رسمی لازم الاجرا مانند سند ازدواج است. این رویکرد به معنای آن است که مطالبه مهریه از طریق ثبت، نه تنها یک گزینه، بلکه یک گام اجباری پیش از مراجعه به دادگاه در بسیاری از موارد است.

مزایای روش ثبتی برای مطالبه مهریه

1. سرعت بالاتر: در صورت وجود اموال قابل شناسایی و ثبت شده به نام زوج، فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت می تواند به مراتب سریع تر از مسیر قضایی باشد.
2. عدم نیاز به تنظیم دادخواست حقوقی: زوجه نیازی به نگارش و ثبت دادخواست حقوقی پیچیده و رعایت تشریفات دادرسی ندارد؛ تنها کافی است درخواست صدور اجراییه را در دفترخانه ثبت ازدواج تکمیل کند.
3. امکان توقیف فوری و همزمان اموال: به محض صدور اجراییه و پس از ابلاغ به زوج، امکان استعلام و توقیف فوری اموال او (مانند حساب های بانکی، خودرو، ملک) وجود دارد. این امر می تواند مانع از انتقال اموال توسط زوج شود.
4. امکان درخواست ممنوع الخروجی: از طریق اداره اجرای ثبت، زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی زوج را مطرح کند که این اقدام بدون نیاز به طی کردن مراحل قضایی و اثبات استنکاف زوج صورت می گیرد.
5. هزینه اولیه کمتر: هزینه مطالبه مهریه از طریق ثبت، در ابتدا محدود به «نیم عشر دولتی» (یک و بیست و پنج صدم درصد ارزش مهریه) است که آن هم در صورت وصول، از اموال زوج کسر می گردد. این هزینه در مقایسه با هزینه های دادرسی در دادگاه ها معمولاً کمتر است.

معایب و محدودیت های روش ثبتی

1. فقط برای مهریه های عندالمطالبه و مُنجَز: این روش تنها برای مهریه هایی قابل استفاده است که عندالمطالبه باشند (یعنی قابل مطالبه در هر زمان) و منجز باشند (یعنی پرداخت آن به هیچ شرط یا زمانی موکول نشده باشد). مهریه های عندالاستطاعه (که پرداخت آن مشروط به توانایی مالی زوج است) از طریق ثبت قابل مطالبه نیستند.
2. عدم امکان رسیدگی به اعسار و تقسیط مهریه: اداره اجرای ثبت صلاحیت رسیدگی به ادعای اعسار (ناتوانی مالی) زوج و تقسیط مهریه را ندارد. در صورت طرح دعوای اعسار از سوی زوج، پرونده به دادگاه ارجاع خواهد شد.
3. محدودیت در توقیف اموال (مستثنیات دین): برخی اموال زوج تحت عنوان «مستثنیات دین» قابل توقیف نیستند، مانند منزل مسکونی متناسب با شأن، اثاثیه ضروری زندگی، ابزار کار و…
4. عدم امکان جلب زوج: در روش ثبتی، امکان جلب (بازداشت) زوج به دلیل عدم پرداخت مهریه وجود ندارد. این امکان تنها از طریق دادگاه و پس از صدور حکم جلب امکان پذیر است.
5. نیاز به شناسایی اموال: اثربخشی این روش به شدت به وجود و شناسایی اموال قابل توقیف به نام زوج بستگی دارد. اگر زوج مالی نداشته باشد یا اموال او به نام دیگران باشد، روش ثبتی کارایی چندانی نخواهد داشت.

چه زمانی باید به دادگاه مراجعه کرد؟

با توجه به محدودیت های روش ثبتی، در برخی شرایط مراجعه مستقیم یا ثانوی به دادگاه الزامی یا ارجح است:

• اگر مهریه از نوع عندالاستطاعه باشد.
• اگر زوجه قادر به شناسایی هیچ مالی از زوج نباشد و یا اموال او در دسترس نباشد.
• اگر زوج دعوای اعسار از پرداخت مهریه را مطرح کند.
• اگر زوجه به دنبال جلب زوج باشد (پس از تکمیل مراحل قضایی).
• در مواردی که مهریه به دلیل شرطی خاص، مُوجّل یا معلق باشد.

انتخاب مسیر مناسب برای مطالبه مهریه نیازمند آگاهی دقیق از وضعیت حقوقی مهریه، توانایی مالی زوج و نوع اموال او است. مشاوره با یک وکیل متخصص در این زمینه می تواند به زوجه در انتخاب بهترین و کارآمدترین راه کمک شایانی کند.

راهنمای گام به گام دریافت برگه لازم الاجرا مهریه و اجرای آن

دریافت و اجرای برگه لازم الاجرا مهریه فرآیندی مشخص و دارای مراحل قانونی است که زوجه یا وکیل او باید آن را به دقت دنبال کنند. این راهنما به صورت گام به گام، شما را با این مراحل آشنا می کند.

گام اول: مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج

اولین قدم برای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، مراجعه زوجه (یا وکیل قانونی او) به دفترخانه ای است که سند ازدواج در آنجا به ثبت رسیده است. این دفترخانه، مرجع اولیه برای صدور اجراییه مهریه است.

• مدارک لازم: زوجه باید اصل و کپی مدارک زیر را همراه داشته باشد:
  • اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه.
  • اصل سند ازدواج (که در همان دفترخانه به ثبت رسیده است).
• تکمیل فرم درخواست صدور اجراییه: در دفترخانه، زوجه باید فرم مخصوص درخواست صدور اجراییه مهریه را تکمیل کند. این فرم شامل اطلاعات هویتی کامل زوجه و زوج، مشخصات سند ازدواج، میزان مهریه مورد مطالبه و سایر جزئیات مرتبط با درخواست است. دقت در پر کردن این فرم از اهمیت بالایی برخوردار است.

گام دوم: اقدامات سردفتر پس از درخواست

پس از ارائه درخواست و مدارک لازم، سردفتر ازدواج موظف به انجام اقدامات قانونی است:

1. بررسی شرایط قانونی: سردفتر ابتدا شرایط قانونی را احراز می کند؛ از جمله اینکه مهریه «مُنجَز» (قطعی و بدون قید و شرط) و «عندالمطالبه» باشد.
2. تهیه رونوشت سند و امضاء اجرا شود: سردفتر رونوشت سند ازدواج را در فرم های مخصوص (معمولاً در سه نسخه) تهیه کرده و پس از بررسی و احراز صحت اطلاعات، آن را با عبارت اجرا شود امضا و ممهور می کند. این اقدام به منزله صدور برگه لازم الاجرا مهریه توسط سردفتر است.
3. ارسال درخواست اجراییه به اداره اجرای ثبت اسناد: سردفتر موظف است این برگه های لازم الاجرا را حداکثر ظرف ۴۸ ساعت پس از دریافت درخواست، به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج یا محل وقوع عقد ارسال نماید.
4. اطلاع رسانی به زوج: سردفتر ازدواج مکلف است مراتب صدور اجراییه را از طریق پست سفارشی به آخرین آدرس مشخص شده برای زوج اطلاع دهد. این مرحله، آغاز رسمی اطلاع رسانی به زوج از مطالبه مهریه است.

گام سوم: اقدامات اداره اجرای ثبت اسناد

پس از دریافت برگه لازم الاجرا مهریه از دفترخانه، اداره اجرای ثبت اسناد اقدامات اجرایی را آغاز می کند:

1. ابلاغ اجراییه به زوج: مامور اجرا، اجراییه را به زوج ابلاغ می کند و به او ۱۰ روز مهلت می دهد تا مهریه را پرداخت کند یا اموالی را معرفی نماید که بتوان از طریق آن مهریه را وصول کرد.
2. استعلام اموال زوج: در صورت عدم پرداخت یا معرفی مال توسط زوج، زوجه می تواند از اداره اجرای ثبت درخواست کند تا برای شناسایی و توقیف اموال زوج استعلام های لازم را انجام دهد. این استعلام ها شامل موارد زیر می شود:
   • پلیس راهور (برای شناسایی خودرو)
   • اداره ثبت املاک و اسناد (برای شناسایی ملک)
   • بانک مرکزی و بانک ها (برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی)
   • شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و بورس (برای شناسایی سهام و اوراق بهادار)
   • اداره مخابرات (برای شناسایی خط تلفن ثابت یا همراه)

گام چهارم: واکنش زوج و اقدامات بعدی زوجه

پس از ابلاغ اجراییه و استعلام اموال، چند سناریوی محتمل وجود دارد:

• در صورت پرداخت مهریه: اگر زوج در مهلت ۱۰ روزه یا پس از آن، مهریه را به صورت کامل پرداخت کند، فرآیند خاتمه می یابد.
• در صورت معرفی مال: اگر زوج مالی را معرفی کند، اداره ثبت نسبت به توقیف و ارزیابی آن اقدام کرده و در صورت لزوم، از طریق مزایده، مال را به فروش رسانده و مهریه زوجه را از محل آن پرداخت می کند.
• در صورت عدم اقدام و شناسایی مال: اگر زوج اقدامی نکند و اموالی از او شناسایی شود، زوجه می تواند درخواست توقیف آن اموال را از اداره اجرای ثبت مطرح کند.
• درخواست ممنوع الخروجی: در صورت عدم پرداخت مهریه و شناسایی نشدن اموال کافی، زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی زوج را از اداره اجرای ثبت بنماید. برای رفع این ممنوع الخروجی، زوج باید مهریه را پرداخت کند یا رضایت زوجه را جلب نماید.
• انتقال مال توسط زوج پس از ابلاغ: در صورتی که زوج پس از ابلاغ اجراییه، اقدام به انتقال اموال خود به نام دیگری کند به قصد فرار از دین، زوجه می تواند شکایت کیفری مطرح کرده و با اثبات قصد فرار از دین، معامله را باطل کند.
• درخواست اعسار از سوی زوج: اگر زوج توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) و تقسیط مهریه را به دادگاه ارائه دهد. در این صورت، پرونده از ثبت به دادگاه منتقل شده و دادگاه در مورد اعسار و نحوه تقسیط مهریه تصمیم گیری خواهد کرد.

پیگیری مستمر مراحل، به ویژه در گام های سوم و چهارم، برای زوجه بسیار حائز اهمیت است تا از به نتیجه رسیدن فرآیند اطمینان حاصل شود.

محتویات دقیق برگه لازم الاجرا مهریه

برگه لازم الاجرا مهریه یک سند رسمی است که اطلاعات دقیق و کاملی را شامل می شود. این محتویات بر اساس آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تنظیم می گردد و دقت در درج صحیح آنها حیاتی است.

بر اساس ماده 3 آیین نامه مذکور (مصوب 1387)، اجراییه (از جمله برگه لازم الاجرا مهریه) باید شامل نکات زیر باشد:

1. اطلاعات کامل درخواست کننده اجراییه: این بخش شامل جزئیات هویتی و اقامتی زوجه یا نماینده قانونی وی (مانند وکیل) است. مواردی چون:
   • نام و نام خانوادگی کامل.
   • شماره شناسنامه.
   • محل صدور شناسنامه.
   • نام پدر.
   • تاریخ تولد.
   • کد ملی.
   • محل اقامت دقیق.
2. اطلاعات کامل متعهد (زوج): این بخش نیز شامل مشخصات کامل هویتی و اقامتی زوج است. در صورتی که خدای نکرده زوج فوت کرده باشد و مهریه از طریق ورثه مطالبه شود، اطلاعات مربوط به ورثه قانونی وی درج خواهد شد. مواردی چون:
   • نام و نام خانوادگی کامل.
   • شماره شناسنامه.
   • محل صدور شناسنامه.
   • نام پدر.
   • تاریخ تولد.
   • کد ملی.
   • محل اقامت دقیق.
3. موضوعی که اجرای آن درخواست شده است: به طور واضح مشخص می شود که اجراییه برای مطالبه مهریه صادر شده و میزان مهریه (مثلاً تعداد سکه یا میزان وجه) و جزئیات آن به طور دقیق ذکر می گردد.
4. شماره و تاریخ مستند تقاضای صدور اجراییه: در این قسمت، شماره و تاریخ سند ازدواج به عنوان مستند اصلی برای مطالبه مهریه، و همچنین شماره و تاریخ درخواست صدور اجراییه، قید می شود.
5. شماره دفترخانه ای که سند در آن ثبت گردیده است: مشخصات دفترخانه تنظیم کننده عقد ازدواج که برگه لازم الاجرا مهریه از آنجا صادر شده، درج می گردد.
6. مهر اجرا شود و امضای سردفتر: این مهر و امضا توسط سردفتر انجام می شود و به منزله تایید و دستور اجرای مفاد سند توسط اداره ثبت است.

دقت و صحت تمامی اطلاعات درج شده در برگه لازم الاجرا مهریه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هرگونه اشتباه یا نقص می تواند منجر به تاخیر در فرآیند اجرا یا حتی نیاز به اصلاح و صدور مجدد اجراییه شود.

شرایط قانونی صدور اجراییه مهریه از طریق ثبت

صدور برگه لازم الاجرا مهریه از طریق اداره ثبت اسناد، مستلزم رعایت شرایط قانونی خاصی است. این شرایط اطمینان می دهند که تنها اسنادی که از نظر ماهیتی و شکلی دارای قابلیت اجرا هستند، از این مسیر پیگیری شوند. سردفتران و مسئولین اجرای ثبت موظفند قبل از هر اقدامی، این شرایط را به دقت احراز نمایند.

مبتنی بودن بر سند رسمی

اولین و اساسی ترین شرط، این است که مطالبه مهریه بر اساس یک سند رسمی صورت پذیرد. سند ازدواج، به دلیل تنظیم در دفترخانه های رسمی و تحت نظارت قانون، یک سند رسمی محسوب می شود. این ویژگی باعث می شود که مهریه مندرج در آن، بدون نیاز به اثبات در دادگاه، اعتبار داشته و بتواند مبنای صدور اجراییه ثبتی قرار گیرد. در صورتی که مهریه به صورت غیررسمی (مثلاً در یک دست نوشته عادی) تعیین شده باشد، امکان مطالبه آن از طریق اجرای ثبت وجود نخواهد داشت و زوجه باید به دادگاه مراجعه کرده و اصالت و اعتبار سند را اثبات کند.

منجز بودن مهریه و تعهدات

مهریه باید مُنجَز باشد، یعنی قطعی و بدون هیچ قید و شرطی باشد که مانع از مطالبه فوری آن شود. این به معنای آن است که پرداخت مهریه به وقوع یا عدم وقوع هیچ رویداد آینده یا نامعلومی وابسته نباشد. مهریه هایی که به صورت عندالمطالبه تعیین می شوند، منجز هستند و قابلیت مطالبه فوری دارند. اما مهریه های عندالاستطاعه که پرداخت آنها منوط به اثبات توانایی مالی زوج است، از طریق ثبت قابل مطالبه نیستند؛ چرا که نیازمند رسیدگی قضایی و احراز استطاعت مالی زوج توسط دادگاه هستند.

مُوجّل نبودن (آجل نبودن) مهریه

شرط سوم این است که مهریه مُوجّل نباشد. به این معنا که زمان پرداخت آن نباید به تاریخ یا شرط خاصی موکول شده باشد. مهریه باید حال باشد، یعنی حق مطالبه آن بلافاصله پس از عقد یا در هر زمان پس از آن برای زوجه به وجود آمده باشد. اگر پرداخت مهریه به یک زمان مشخص در آینده یا به وقوع رویدادی خاص (مثلاً فوت زوج، طلاق، یا رسیدن به سن معین) موکول شده باشد، تا قبل از فرا رسیدن آن زمان یا تحقق آن شرط، امکان صدور برگه لازم الاجرا مهریه از طریق ثبت وجود ندارد. مهریه عندالمطالبه به دلیل عدم وجود زمان یا شرط خاص برای پرداخت، مُوجّل محسوب نمی شود و قابلیت اجرای ثبتی را دارد.

احراز دقیق این سه شرط، تضمین کننده صحت و اعتبار فرآیند صدور اجراییه مهریه از طریق ثبت و جلوگیری از تضییع حقوق طرفین است. در صورت عدم وجود هر یک از این شرایط، سردفتر از صدور اجراییه خودداری خواهد کرد.

هزینه های دریافت و اجرای برگه لازم الاجرا مهریه

یکی از دغدغه های اصلی متقاضیان مطالبه مهریه، آگاهی از هزینه های مربوط به این فرآیند است. روش ثبتی نیز همانند هر اقدام قانونی دیگر، شامل هزینه هایی است که عمدتاً توسط قانونگذار پیش بینی شده اند. شناخت این هزینه ها به زوجه کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه وارد این مسیر شود.

هزینه نیم عشر دولتی

مهمترین و اصلی ترین هزینه در فرآیند اجرای مهریه از طریق ثبت، هزینه نیم عشر دولتی است. این هزینه معادل 1.25 درصد (یک و بیست و پنج صدم درصد) از ارزش مهریه مورد مطالبه است. نحوه محاسبه این هزینه بر اساس ارزش ریالی مهریه (مثلاً تعداد سکه ها بر اساس قیمت روز) در زمان درخواست صدور اجراییه صورت می گیرد.

• زمان پرداخت: این هزینه در ابتدا بر عهده درخواست کننده (زوجه) است و باید به حساب دولت واریز شود. با این حال، قانونگذار پیش بینی کرده است که در صورت وصول مهریه، این مبلغ از اموال زوج کسر و به زوجه بازگردانده شود. به عبارت دیگر، مسئولیت نهایی پرداخت نیم عشر دولتی بر عهده زوج محکوم علیه است.
• نحوه محاسبه: اگر مهریه ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی باشد و قیمت هر سکه در زمان درخواست اجراییه، مثلاً ۴۰ میلیون تومان باشد، ارزش کل مهریه ۴۰۰۰ میلیون تومان خواهد بود. نیم عشر دولتی معادل ۱.۲۵ درصد از ۴۰۰۰ میلیون تومان یعنی ۵۰ میلیون تومان خواهد شد.

هزینه نیم عشر دولتی در مطالبه مهریه از طریق ثبت، ۱.۲۵ درصد از ارزش مهریه است که در ابتدا توسط زوجه پرداخت شده و در صورت وصول مهریه، از اموال زوج بازگردانده می شود.

سایر هزینه های جانبی

علاوه بر نیم عشر دولتی، ممکن است هزینه های جانبی دیگری نیز در طول فرآیند مطالبه و اجرای برگه لازم الاجرا مهریه پیش آید که هرچند در مقایسه با نیم عشر کمتر هستند، اما باید مورد توجه قرار گیرند:

• هزینه های پستی: برای ابلاغ اجراییه و سایر اوراق قضایی به زوج، هزینه های پستی مربوطه باید پرداخت شود.
• هزینه کارشناسی: در صورتی که اموالی از زوج توقیف شود و نیاز به ارزیابی توسط کارشناس رسمی دادگستری باشد (مانند ملک، خودرو، یا سایر اموال)، هزینه کارشناسی بر عهده درخواست کننده (زوجه) خواهد بود که این هزینه نیز در صورت وصول، از اموال زوج قابل مطالبه است.
• هزینه های کپی و تمبر: برای تهیه رونوشت اسناد و سایر اوراق، هزینه های اندکی بابت کپی و تمبر ممکن است از زوجه دریافت شود.
• حق الوکاله وکیل (در صورت اخذ وکیل): اگر زوجه برای پیگیری امور خود وکیل انتخاب کند، باید حق الوکاله وکیل را نیز پرداخت نماید که این مبلغ بر اساس توافق با وکیل و تعرفه های قانونی تعیین می شود. این هزینه نیز در نهایت از زوج قابل مطالبه است.

با توجه به ماهیت متغیر این هزینه ها، توصیه می شود زوجه قبل از آغاز فرآیند، اطلاعات دقیقی از آخرین تعرفه ها و روال های اجرایی کسب نماید و در صورت لزوم، با مشاور حقوقی متخصص مشورت کند.

نکات مهم حقوقی و کاربردی در خصوص برگه لازم الاجرا مهریه

مطالبه مهریه از طریق برگه لازم الاجرا مهریه، هرچند دارای مزایای فراوانی است، اما با ظرایف و پیچیدگی های حقوقی خاص خود همراه است. آگاهی از این نکات مهم، می تواند به زوجه در پیمودن این مسیر و احقاق حقوقش کمک شایانی نماید.

مستثنیات دین

یکی از مهمترین مفاهیم حقوقی در بحث توقیف اموال، «مستثنیات دین» است. مستثنیات دین، اموالی هستند که بر اساس قانون، حتی در صورت وجود حکم لازم الاجرا، قابل توقیف برای پرداخت بدهی (از جمله مهریه) نیستند. این اموال با هدف حفظ حداقل معیشت و زندگی آبرومندانه برای فرد بدهکار (زوج) در نظر گرفته شده اند.

مهمترین مصادیق مستثنیات دین شامل موارد زیر است:

• منزل مسکونی: مسکنی که عرفاً در شأن مدیون و خانواده او است و محل سکونت دائمی او محسوب می شود.
• اثاثیه ضروری زندگی: لوازم و اثاثیه منزل که برای زندگی متعارف و در حد نیاز ضروری خانواده است.
• ابزار و کتب علمی و تحقیقاتی: ابزار کار و حرفه یا کتب و لوازم مورد نیاز برای تحصیل یا شغل فرد بدهکار.
• آذوقه موجود و مایحتاج روزانه: مقداری آذوقه که برای مدت معینی (معمولاً یک ماه) برای گذران زندگی مدیون و افراد تحت تکفل او لازم است.
• مبلغی وجه نقد: مبلغی وجه نقد که برای پرداخت هزینه های ضروری زندگی، درمان بیماری و سایر نیازهای فوری و ضروری مدیون و افراد تحت تکفل او لازم است.
• ودیعه مسکن استیجاری: در صورتی که مدیون مستأجر باشد، مبلغ ودیعه ای که بابت اجاره مسکن پرداخت کرده است، تا سقف معینی که عرفاً برای اجاره یک واحد مسکونی در شأن او لازم است، جزو مستثنیات دین محسوب می شود.

شناخت دقیق این موارد حائز اهمیت است؛ زیرا اجرای ثبت نمی تواند این اموال را توقیف کند و زوجه باید به دنبال سایر اموال زوج باشد.

نقش وکیل در فرآیند

فرآیند مطالبه مهریه، به ویژه از طریق اداره اجرای ثبت، می تواند برای افراد ناآشنا با قوانین و رویه های حقوقی، پیچیده و زمان بر باشد. اخذ وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه، مزایای متعددی به همراه دارد:

• تسریع در روند کار: وکیل با آشنایی کامل به قوانین و رویه های اداری، می تواند مراحل را با سرعت و دقت بیشتری پیش ببرد.
• کاهش استرس و فشار روانی: حضور وکیل، بار سنگینی را از دوش زوجه برمی دارد و او را از مواجهه مستقیم با فرآیندهای اداری و حقوقی و احتمالا زوج معاف می کند.
• جلوگیری از خطاها: وکیل متخصص با دانش خود، از بروز اشتباهات احتمالی در تکمیل فرم ها، ارائه مدارک یا پیگیری مراحل که می تواند منجر به تاخیر یا تضییع حق شود، جلوگیری می کند.
• آشنایی با رویه ها و قوانین به روز: قوانین و رویه ها ممکن است تغییر کنند و یک وکیل متخصص همواره از آخرین تغییرات آگاه است.
• شناسایی اموال: وکلای مجرب اغلب با روش های شناسایی اموال مخفی یا منتقل شده زوج آشنایی بیشتری دارند.

اعسار از پرداخت مهریه و تاثیر آن

«اعسار» به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت بدهی های خود است. اگر زوج پس از ابلاغ اجراییه مهریه، مدعی ناتوانی مالی (اعسار) برای پرداخت یکجای مهریه باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهد. اداره اجرای ثبت اسناد صلاحیت رسیدگی به اعسار را ندارد و در صورت طرح این دادخواست، پرونده از ثبت به دادگاه منتقل می شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و شواهد و احراز اعسار زوج، می تواند حکم به تقسیط مهریه صادر کند، یعنی مهریه به صورت اقساط ماهانه (مثلاً هر سه ماه یک سکه) پرداخت شود.

مهریه عندالاستطاعه و تفاوت آن با عندالمطالبه

همانطور که پیشتر اشاره شد، مهریه بر دو نوع اصلی است:

• مهریه عندالمطالبه: مهریه ای است که زن هر زمان که بخواهد می تواند آن را مطالبه کند و زوج مکلف به پرداخت فوری آن است، مگر اینکه اعسار او اثبات شود. این نوع مهریه از طریق برگه لازم الاجرا مهریه قابل پیگیری است.
• مهریه عندالاستطاعه: مهریه ای است که پرداخت آن مشروط به اثبات توانایی مالی زوج است. در این حالت، زوجه ابتدا باید در دادگاه ثابت کند که زوج توانایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد. به دلیل نیاز به اثبات استطاعت مالی در دادگاه، این نوع مهریه از طریق اداره اجرای ثبت قابل مطالبه نیست و باید از طریق دادگاه پیگیری شود.

اهمیت پیگیری مداوم

چه زوجه شخصاً اقدام کند و چه از طریق وکیل، پیگیری مداوم و منظم مراحل اجرایی در اداره ثبت اسناد بسیار مهم است. این پیگیری شامل مراجعه به اداره ثبت، استعلام از وضعیت پرونده، ارائه درخواست های لازم (مانند درخواست توقیف اموال یا ممنوع الخروجی) و اطمینان از انجام صحیح تمامی مراحل قانونی است. عدم پیگیری می تواند منجر به کندی یا توقف فرآیند شود.

تفاوت حکم قطعی و برگه لازم الاجرا مهریه

درک تفاوت میان «حکم قطعی» و «برگه لازم الاجرا مهریه» ضروری است. حکم قطعی به رأی دادگاه اطلاق می شود که مهلت اعتراض به آن به اتمام رسیده و قابل تغییر نیست. هر حکم قطعی، لازم الاجراست. اما برگه لازم الاجرا مهریه (که بر اساس سند ازدواج صادر می شود) یک سند لازم الاجرا است، نه یک حکم قضایی. به عبارت دیگر، سند ازدواج به خودی خود دارای اعتبار اجرایی است و نیازی به صدور حکم قضایی برای اجرای آن نیست. این تفاوت ماهیتی، سبب می شود که مسیر مطالبه مهریه از طریق ثبت، متفاوت و غالباً سریع تر از مسیر دادگاه باشد.

با در نظر گرفتن این نکات حقوقی و کاربردی، زوجه می تواند با آمادگی و آگاهی بیشتری برای مطالبه مهریه خود از طریق برگه لازم الاجرا مهریه اقدام نماید و از حقوق قانونی خود دفاع کند.

جمع بندی

برگه لازم الاجرا مهریه، سندی قانونی و قدرتمند است که راه را برای مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد هموار می کند. این روش که در سال های اخیر به دلیل سرعت و سهولت نسبی خود مورد تاکید قرار گرفته، به زوجه این امکان را می دهد که بدون نیاز به طرح دعوا در دادگاه، مستقیماً از دفترخانه تنظیم کننده عقد ازدواج و سپس اداره ثبت، حق قانونی خود را پیگیری کند.

همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، فرآیند دریافت و اجرای این برگه شامل مراحلی از جمله مراجعه به دفترخانه، تکمیل فرم درخواست، اقدامات سردفتر، ابلاغ اجراییه به زوج و استعلام و توقیف اموال توسط اداره اجرای ثبت است. مزایای این روش نظیر سرعت عمل بالا، عدم نیاز به دادخواست قضایی و امکان توقیف فوری اموال، آن را به گزینه ای جذاب برای بسیاری از زنان تبدیل کرده است. با این حال، محدودیت هایی نظیر عدم امکان رسیدگی به اعسار و تقسیط مهریه در ثبت، عدم امکان جلب زوج و لزوم شناسایی اموال قابل توقیف، از جمله چالش های این مسیر به شمار می روند.

مفاهیم مهمی چون «مستثنیات دین» که اموال غیرقابل توقیف را مشخص می کند، و تفاوت «مهریه عندالمطالبه» با «مهریه عندالاستطاعه» که مسیر پیگیری قانونی را تعیین می کند، از نکات کلیدی بودند که مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین، تاکید بر نقش حیاتی وکیل متخصص در تسریع و تسهیل این فرآیند، کاهش اشتباهات و افزایش شانس موفقیت، از دیگر محورهای مهم این راهنمای جامع بود. برگه لازم الاجرا مهریه نمادی از اعتبار سند ازدواج و حق مسلم زن برای دریافت مهریه است. با آگاهی دقیق از قوانین و رویه ها و در صورت لزوم، بهره گیری از مشاوره حقوقی، می توان این حق را به بهترین شکل ممکن پیگیری و وصول نمود.

سوالات متداول

برگه لازم الاجرا مهریه دقیقاً چه سندی است؟

برگه لازم الاجرا مهریه، سندی رسمی است که پس از درخواست زوجه در دفترخانه تنظیم کننده سند ازدواج، صادر می شود و به او اجازه می دهد تا برای مطالبه مهریه خود مستقیماً به اداره اجرای ثبت اسناد مراجعه و بدون نیاز به حکم دادگاه، اقدام به توقیف اموال زوج کند. این برگه بر مبنای سند رسمی ازدواج صادر می گردد و از اجراییه دادگاه متفاوت است.

برای دریافت برگه لازم الاجرا مهریه به کجا باید مراجعه کنم؟

برای دریافت برگه لازم الاجرا مهریه ابتدا باید به دفترخانه ای مراجعه کنید که عقد ازدواج شما در آنجا به ثبت رسیده است. پس از تکمیل فرم های مربوطه و ارائه مدارک لازم (اصل شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواج)، سردفتر اجراییه را صادر و آن را برای ادامه فرآیند به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک ارسال خواهد کرد.

مدت زمان لازم برای صدور اجراییه مهریه چقدر است؟

پس از ارائه درخواست زوجه به دفترخانه، سردفتر موظف است ظرف ۲۴ ساعت رونوشت سند را تهیه و ظرف ۴۸ ساعت پس از وصول درخواست، برگه های لازم الاجرا را امضا و ممهور کرده و به اداره اجرای ثبت ارسال نماید. اما فرآیند کلی اجرای مهریه از زمان صدور اجراییه تا توقیف اموال و وصول مهریه، بسته به شناسایی اموال زوج و پیچیدگی پرونده، می تواند متغیر باشد و از چند هفته تا چند ماه به طول انجامد.

آیا می توان همزمان از طریق ثبت و دادگاه برای مهریه اقدام کرد؟

خیر، طبق بخشنامه قوه قضائیه، زوجه ابتدا باید برای مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اسناد اقدام کند. تنها در صورتی که از این طریق موفق به وصول مهریه نشود (مثلاً به دلیل عدم شناسایی اموال قابل توقیف)، می تواند با گواهی از اداره ثبت به دادگاه مراجعه نماید.

اگر زوج مالی نداشته باشد، آیا برگه لازم الاجرا مهریه فایده ای دارد؟

در صورتی که زوج هیچ مال قابل توقیفی (به جز مستثنیات دین) به نام خود نداشته باشد یا اموال او قابل شناسایی نباشد، برگه لازم الاجرا مهریه به تنهایی فایده عملی برای وصول مهریه نخواهد داشت. در این شرایط، زوجه می تواند با دریافت گواهی از اداره ثبت مبنی بر عدم شناسایی اموال، به دادگاه مراجعه کرده و از طریق طرح دعوای اعسار و درخواست جلب زوج (در صورت وجود شرایط قانونی) پیگیری های خود را ادامه دهد.

آیا می توان درخواست ممنوع الخروجی زوج را با این برگه داد؟

بله، یکی از مزایای مهم اقدام از طریق اداره اجرای ثبت، امکان درخواست ممنوع الخروجی زوج به دلیل عدم پرداخت مهریه است. زوجه می تواند پس از صدور اجراییه و در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج، درخواست ممنوع الخروجی او را به اداره اجرای ثبت ارائه دهد. این اقدام بدون نیاز به طی کردن مراحل قضایی و اثبات استنکاف زوج صورت می گیرد.

هزینه اجراییه مهریه چقدر است و چه کسی آن را پرداخت می کند؟

هزینه اصلی اجراییه مهریه، «نیم عشر دولتی» است که معادل 1.25 درصد ارزش مهریه مورد مطالبه می باشد. این هزینه در ابتدا توسط زوجه پرداخت می شود، اما مسئولیت نهایی پرداخت آن بر عهده زوج است و در صورت وصول مهریه، این مبلغ از اموال زوج کسر و به زوجه بازگردانده خواهد شد. علاوه بر این، هزینه های جانبی مانند پستی، کارشناسی (در صورت لزوم) و حق الوکاله وکیل نیز ممکن است وجود داشته باشد.

چگونه می توانم از اموال زوج استعلام بگیرم؟

پس از صدور برگه لازم الاجرا مهریه و آغاز فرآیند اجرایی در اداره ثبت، زوجه می تواند از این اداره درخواست استعلام از اموال زوج را بنماید. اداره اجرای ثبت از طریق مکاتبه با مراجع مختلف نظیر پلیس راهور (برای خودرو)، اداره ثبت املاک و اسناد (برای ملک)، بانک مرکزی و بانک ها (برای حساب های بانکی) و شرکت سپرده گذاری مرکزی (برای سهام)، نسبت به شناسایی اموال منقول و غیرمنقول زوج اقدام می کند.

آیا برای مهریه عندالاستطاعه هم می توان از این طریق اقدام کرد؟

خیر، برگه لازم الاجرا مهریه و روش اجرای ثبت تنها برای مطالبه مهریه های «عندالمطالبه» قابل استفاده است. مهریه «عندالاستطاعه» که پرداخت آن مشروط به اثبات توانایی مالی زوج است، باید از طریق طرح دعوا در دادگاه خانواده پیگیری شود؛ زیرا اثبات استطاعت مالی نیازمند رسیدگی قضایی است و از صلاحیت اداره اجرای ثبت خارج است.